Sabancı Üniversitesi İstanbul Memleketler arası Güç ve İklim Merkezi’nin (IICEC) düzenlediği 18. IICEC Konferansı’nda “Türkiye’de ve Dünyada Güç Piyasalarına Bakış: Riskler ve Fırsatlar” konusu ele alındı. 11 Nisan’daki konferansa onur konuğu olarak katılan T.C. Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. Alparslan Bayraktar akıllı güç dönüşümünün değerine dikkat çekerken, Uluslararası Enerji Başkanı (IEA) Başkanı ve IICEC Onursal Lideri Dr. Fatih Birol enerji dönüşümünün iktisat ve sanayi eksenli rekabetçilik dinamikleri ile geliştiğinin altını çizdi.
Sabancı Üniversitesi İstanbul Memleketler arası Güç ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından düzenlenen, “Türkiye’de ve Dünyada Güç Piyasalarına Bakış: Riskler ve Fırsatlar” temalı 18. IICEC Konferansı 11 Nisan’da gerçekleştirildi. Sakıp Sabancı Müzesi The Seed’de, Sabancı Üniversitesi Kurucu Mütevelli Heyeti Lideri Güler Sabancı ve Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Lideri ve IICEC Onursal Lideri Dr. Fatih Birol ev sahipliğinde düzenlenen konferansın onur konuğu T.C. Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar oldu.
Konferansta, Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar ve IEA Başkanı Dr. Fatih Birol’un iştirakleriyle gerçekleştirilen panelde, IICEC Yönetim Kurulu Üyesi Kıvanç Zaimler moderatörlüğünde dünyada ve Türkiye’de güç bölümlerinde öne çıkan dinamikler, riskler ve fırsatlar çok istikametli olarak değerlendirildi.
“Enerji dönüşümü 1.0 muvaffakiyetle yürütüldü”
Alparslan Bayraktar, Türkiye’nin güç güvenliğini güçlendirme, güçte bağımsızlığı artırma ve net-sıfır emisyon amaçları içerisinde, kapsamlı “akıllık güç dönüşümü” stratejileri yürüttüğünü belirtti. Bayraktar, güçte uzun yıllardır sürdürülen ıslahatlar ile kıymetli yapısal dönüşümler gerçekleştiğine, kurulu gücün 30.000 MW’tan 107.000 MW’a çıktığı süreçte yatırımların özel bölüm tarafından gerçekleştiğine vurgu yaptı. Bayraktar, gelişmekte olan ekonomiler içerisinde Türkiye’nin gelişimiş bir güç piyasası yapısı ile öne çıktığını aktardı.
“Türkiye’de akıllı güç dönüşüm öyküsü devam ediyor”
Bayraktar kelamlarına şöyle devam etti: “Enerji dönüşümü, akıllı güç dönüşümü halinde olmalı. Güç dönüşümü yalnızca iklim değişikliğiyle global eforlara bağlı kaldığı vakit birtakım noktaların eksik olduğu bir amaç haline geliyor. Akıllı dönüşüm kesinlikle, tüketiciler ve piyasa ile uyumlu bir süreç olmalı. Türkiye güç dönüşümü 1.0’u muvaffakiyetle yürüttü. Yenilenebilir güç yatırımlarına dikkat çeken Bayraktar, geçtiğimiz yıl devreye alınan kapasitenin neredeyse tamamının yenilenebilir güçte dayalı gerçekleştiğini, YEKA modelinde gelişmeler ile yeni bir büyüme sürecine girildiğini ve Türkiye’nin 2035 yılına kadar her yıl 8.000 MW yenilenebilir güç gücünü devreye almayı hedeflediğini, muhteşem müsaade sürecini başlatmak üzere çalışıldığını aktardı. Doğalgaz konusuna da değinen Bayraktar fosilden nükleere geçişte doğal gazın geçiş yakıtı rolünün altını çizdi. Bayraktar, Karadeniz gazı ve Gabar petrolünde son gelişmeleri de paylaşırken, 2026 yılında doğal gazda yerli üretimin 7,5 milyar metreküpe ulaşacağını belirtti.
“Enerji verimliliği temel önceliklerimizden”
Konferans kapsamında sunulan IICEC Türkiye Güç Verimliliği Görünümü çalışmasının tekliflerinin Bakanlık stratejileri ve öncelikleri ile uyumlu olduğunu belirten Alparslan Bayraktar “Enerji verimliliği Türkiye’de güç dönüşümünün en kıymetli aracı. Biz güç verimliliğini, yenilenebilir enerjiyi, petrol ve doğal gaz üretimimizi, nükleeri, kritik madenleri ve bütün bunları destekleyecek güç alt yapısını güçlendirmek suretiyle kapsamlı bir güç dönüşümü programıyla hareket ediyoruz. Son üç yılda dünya çapında ortaya koyduğumuz güç yoğunluğunu düşürme başarımızı devam ettireceğimize inanıyorum” dedi.
“Enerji dönüşümünün temel nedeni iktisat ve sanayi dinamikleri”
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Lideri ve IICEC Onursal Lideri Dr. Fatih Birol dünya enerji dalında son periyotta öne çıkan gelişmeleri ve yönelimleri kıymetlendirdi. Güçte dönüşümün kuvvetle sürdüğünü aktaran Dr. Birol, bu dönüşümün temel nedeninin iktisat ve sanayi siyasetleri ile rekabetçilik olduğunu belirtti. Dünyada kurulan yeni elektrik santrallerinin %85’inin yenilenebilire dayalı olduğunu, satılan her dört araçtan birinin elektrikli araç olduğunu, batarya kurulumlarının da süratle büyüdüğünü paylaşan Dr. Birol “COP 28’de yenilenebilir güç yatırımlarının mevcut kapasitenin 3 katı, verimlilik suratının da 2 katı artmasını önermiştik. 2,5 yıl ortadan sonra şu anda yenilebilir güç yatırımları 2,7 kat arttı. Fakat dünya güç verimliliği konusunda sınıfta kaldı. Bu alanda yalnızca yüzde 1 üzere düşük bir artış oldu.” Dünyada elektrik çağının başladığına işaret eden Birol, “Yapay zekâ, elektrikli araçlar, klimalar elektrik talebini tetikliyor. Bu üçlü, elektrik talebini 5 yıl içinde ABD ve Avrupa’nın toplam üretiminin toplamı kadar büyütecek. Dünyada muazzam bir formda nükleere geçiş var. 2025’te nükleer tarihi bir tepe yapacak. Türkiye’nin de birden fazla nükleer santrale gereksinimi var. Elektrikte arz güvenliği için nükleer kıymetli. Küçük Modüler Reaktör teknolojilerinde değerli ilerlemeler var” dedi.
“Petrol ve doğal gaz fiyatlarında yumuşak bir devir göreceğiz”
IEA olarak ülkelerin güç siyasetlerini her beş yılda bir inceleyerek teklifler sunduklarını anlatan Birol şöyle konuştu: “Enerjide arz güvenliği son derece değerli. Son gelişmeler ile birlikte dünya arz güvenliği açısından tehlikeli bir devir geçiriyor. Güç güvenliği herkesin sorunu. Türkiye bu mevzuda değerli adımlar attı. Yenilenebilir güçte çok kıymetli gelişmeler oldu. Önümüzdeki yıllarda Fosil yakıt fiyatlarının nasıl gelişeceği son derece kıymetli. Petrol talep artışı yavaşlıyor ve doğal gaz piyasası alıcılar lehine gelişiyor. Burada Türkiye için hoş bir haber var. Petrol ve doğal gaz fiyatlarında yumuşak bir periyot göreceğiz. Hem petrol hem doğal gazda fiyatlarda bir zayıflama bekleyebiliriz. Bu da Türkiye için cari açığının kıymetli bir kalemi olan güç ithalatının azaltılması bakımından olumlu bir gelişme olacaktır.” Dr. Birol yapay zekanın trilyon dolarlık bir sanayi haline geldiğini , yapay zeka ve güç bağlantısı üzerine IEA tarafından yeni bir çalışma yayımlandığını da belirterek, yapay zekanın şebeke idaresi için yeni fırsatlar getirmesinin beklendiğini belirtti. Dr. Birol ayrıca, dünyada politik rüzgarın iklim değişikliği uğraşın aleyhine estiğini lakin iklim risklerin daha fazla hissedildiğini, bunun da temelinde değerli bir çelişki olduğunu vurguladı.
“Kritik minerallere hücum”
Panelde kritik mineraller ve tedarik zincirlerinin artan ehemmiyetine de özel vurgu yapıldı. Dr. Fatih Birol bakır ve öteki pek çok madenin elektrikli araçlar, şebekeler, bataryalar için kritik olduğunu ve değerli yatırım muhtaçlığı olduğunu belirtirken, Alparslan Bayraktar da kritik madenler konusunda Türkiye’nin envanterini yayımladıklarını, içinden geçilmekte olan kritik minerallere atak devrinin jeopolitik hususlarla da yakından alakalı olduğunun altını çizdi.
“Ülkemiz, Avrupa’nın en büyük güç kesimlerinden biri pozisyonuna ulaştı”
Sabancı Üniversitesi Kurucu Mütevelli Heyeti Başkanı Güler Sabancı konuşmasında, ekonomik ve toplumsal gelişimin sağlanmasında kilit rol üstlenen güç bölümünde son periyotta, kıymetli gelişmelere tanıklık edildiğine dikkat çekti. Sabancı, “Enerji güvenliğinde, güç ticaretinde ve rekabetçilikte ve gücün sürdürülebilir gelişimdeki kritik rolünde, kıymetli gelişmeler var. Ülkemiz, güç stratejileri, artan yatırımlar, gelişen güç alt yapıları ve piyasalarıyla, Avrupa’nın en büyük ve dünyanın en dinamik güç dallarından biri pozisyonuna ulaştı. Elektrik ve doğal gaz tüketimleri, alt yapıları, yenilenebilir enerji kurulu gücü üzere birçok parametreye baktığımızda, Avrupa’da birinci beş içerisinde yer alıyoruz. Kişi başına güç tüketimimiz hala OECD ortalamasının yarısı düzeyinde. Ama genç nüfus, kentleşme, endüstrileşme, artan mobilite muhtaçlıkları üzere faktörler, talepte büyüme için güçlü bir yer oluşturuyor. Son periyotta güçte kamu ve özel bölüm tarafından; güç güvenliğinin güçlendirilmesi, güçte bağımsızlığın artırılması ve net-sıfır emisyon amaçları mevzularında değerli adımlar atılıyor. Güç arz güvenliği ve rekabetçilik; ülkemizin ekonomik büyüme ve toplumsal kalkınma gayelerinde, en kritik destekçilerinden olmaya devam edecek” dedi.
“IICEC, Türkiye’de öncü bir model ve merkezdir”
IICEC’in 2020 yılından bu yana bölümde öncü olan “enerji görünümü” çalışmalarına değinen Güler Sabancı, “IICEC, son devirde güç siyasetlerinde değerli adımların atıldığı, Türkiye’nin yüksek potansiyel ve kritik fırsatlara sahip olduğu güç verimliliği alanında, “Türkiye Güç Verimliliği Görünümü” çalışmasını, tekrar Türkiye’de bir birinci olarak kamu, özel bölüm ve akademi paydaşları ile iştirakçi bir anlayış ile gerçekleştirdi. Bilime dayalı yaklaşımlardan ve iş dünyası iş birliklerinden paha yaratılması, günümüz dünyasının en kritik muvaffakiyet faktörlerinden birisi durumundadır. IICEC, bu perspektifte, Türkiye’de öncü bir model ve merkezdir. Alanında başkan olan, bölümlerine kıymet katan kuruluşları biraraya getiren IICEC, ortak akıl ve iş birlikleri yoluyla daha sürdürülebilir bir güç geleceğini desteklemektedir” ifadelerinde bulundu.
IICEC Türkiye Güç Verimliliği Görünümü Raporunda Kritik Tespitler ve Öneriler
Enerji bölümüne derinlikli bir perspektif sunan çalışmalar gerçekleştiren IICEC Yöneticisi Bora Şekip Güray konferansta ‘IICEC Türkiye Güç Verimliliği Görünümü Raporu’nun lansman sunumunu gerçekleştirdi. Sektörde öncü, analitik ve uzun vadeli bir perspektifle, modelleme ve senaryo tahlilleriyle gerçekleştirilen çalışmada, güçte verimli büyüme perspektifinin somut güç, iktisat ve iklim katkıları sunuldu. Çalışmanın bulgularına nazaran, Verimli Büyüme Senaryosu, Türkiye’nin güç güvenliği, güç bağımsızlığı ve net-sıfır emisyon gayelerinin tümünü maliyet-etkin halde sağlayabiliyor. Verimli Büyüme Senaryosunda güç ithalatında ve emisyonlarda tasarruflar yoluyla 2053 yılına kadar olan periyotta yıllık ortalama 58 milyar dolar ekonomik kazanım sağlanırken, yıllık ortalama fayda-maliyet çarpanı 4,5 olarak gerçekleşiyor. Verimli Büyüme Senaryosu, Baz Senaryoya nazaran yıllık ortalama 4 milyar dolar daha fazla yatırım ile yıllık ortalama 28 milyar dolar ek ekonomik katkı sağlıyor. Verimli Büyüme Senaryosunda 2053 yılına kadar güç dalının karbon yoğunluğu %70 oranında düşerken, birincil güç arzında ithalat oranı mevcut yaklaşık üçte-iki düzeyinden yerli üretimde artışın da katkısıyla yüzde onlara kadar düşüş gösteriyor.
Çalışmada güç verimliliğinde son devirde güçlenen siyaset odağına ve amaçlara vurgu yapılırken, güçte verimli ve katma kıymeti yüksek büyümenin sürdürülebilirliği için 11 somut teklif sunuluyor. Bora Şekip Güray, Türkiye’nin bir taraftan güçlü talep dinamikleri, öbür yandan da talep kesimlerinde yüksek güç verimliliği potansiyeliyle, güçte verimli ve rekabetçi büyüme yoluyla global ölçekte örnek bir pozisyona ulaşabileceğini tabir etti. Güray, son periyotta atılan değerli adımların kıymetli baz oluşturduğunu, bu taraftaki gelişmelerin Türkiye’nin güç güvenliğinin yanı sıra güçte merkez ülke ve net ihracatçı olma vizyonunu da güçlü halde destekleyeceğini belirtti.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
