Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) kapsamında yer alan ve nörogelişimsel bir bozukluk olan Asperger Sendromu, bireyin toplumsal etkileşim, lisan kullanımı ve irtibat hünerlerinde besbelli tesirlere yol açıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Lisan ve Konuşma Terapisi Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Merve Savaş, lisan ve konuşma terapistlerinin (DKT), Asperger Sendromlu bireylerin irtibat hünerlerini geliştirme sürecinde kritik bir rol üstlendiğini söyledi.
İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Lisan ve Konuşma Terapisi Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Merve Savaş, 18 Şubat Asperger Farkındalık Günü hasebiyle yaptığı açıklamada Asperger Sendromlu bireylerin lisan ve konuşma alanında yaşadığı problemler ve bunların giderilmesine ait değerlendirmede bulundu.
DKT, irtibat hünerlerini geliştirmede değerli role sahip
Asperger Sendromunun Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) kapsamında yer alan nörogelişimsel bir bozukluk olup, bireylerin toplumsal etkileşim, lisan kullanımı ve irtibat hünerlerinde besbelli etkilenimlere yol açtığını kaydeden Savaş, “Dil ve konuşma terapistleri (DKT), Asperger Sendromlu bireylerin bağlantı marifetlerini geliştirme sürecinde kritik bir rol üstlenmektedir. Bu bağlamda, kıymetlendirme, tanılama, terapi süreçleri ve ferdî lisan gelişimi değerli çalışma alanları olarak öne çıkmaktadır” diye konuştu.
Sosyal lisan hünerlerinde farklılıklar var
Asperger Sendromlu bireylerin lisan gelişiminin, tipik gelişim gösteren akranlarına kıyasla farklılıklar gösterdiğini kaydeden Savaş, “Temel lisan hünerleri ekseriyetle korunmuş olmakla birlikte, pragmatik (sosyal) lisan hünerlerinde bariz farklılıklar mevcuttur. Bu bireyler, sözel olmayan bağlantı ögelerini (jestler, mimikler, tonlama) yorumlamakta zahmet çekebilmekte ve karşılıklı konuşmalarda bahis dışına çıkma, konuşmayı sürdürme ve uygun formda sonlandırma üzere marifetlerde eksiklikler gösterebilmektedir. Bu bağlamda, lisan ve konuşma terapistleri, Asperger Sendromlu bireylerin lisan maharetlerinin geliştirilmesine birincil dereceden kıymetli roller üstlenmektedir” diye konuştu.
İletişim marifetleri çeşitli usullerle değerlendiriliyor
Dr. Öğretim Üyesi Merve Savaş, lisan ve konuşma terapistlerinin, Asperger Sendromlu bireylerin irtibat maharetlerini pahalandırmak gayesiyle çeşitli testler ve müşahede sistemlerinden yararlandığnı söyledi. Savaş, “Standart lisan kıymetlendirme testleri, bireyin dilbilgisel, anlamsal ve fonolojik hünerlerini ölçerken, pragmatik lisan kıymetlendirme ölçekleri toplumsal bağlantı marifetlerini tahlil etmeye yöneliktir. Kıymetlendirme sürecinde, bireyin ailesi, öğretmenleri ve bireyin kendisiyle gerçekleştirilen görüşmeler değerli bir yer tutmaktadır. Bu süreç, bireyin bağlantı becerilerindeki güçlü ve zayıf tarafların belirlenmesine ve buna uygun bir terapi planı oluşturulmasına imkan sağlamaktadır” dedi.
Dil ve konuşma terapisi, kişisel gereksinimlere nazaran şekillendiriliyor
Asperger Sendromlu bireyler için uygulanan lisan ve konuşma terapisinin, ferdî gereksinimler doğrultusunda şekillendirildiğini kaydeden Savaş, “Pragmatik lisan maharetlerinin geliştirilmesi gayesiyle uygulamalı toplumsal maharet eğitimleri, küme terapileri ve rol oynama teknikleri kullanılmaktadır. Ayrıyeten, bireyin sözel olmayan ipuçlarını anlamasını desteklemek gayesiyle görsel takviyeler, hikâyeleştirme prosedürleri ve teknoloji tabanlı uygulamalar (örneğin, interaktif kıssalar ve görüntü modelleme) terapinin kıymetli bileşenleri ortasında yer almaktadır” dedi.
Terapide marifetler kazandırılması hedefleniyor
Terapi sürecinde birtakım hünerlerin kazandırılmasının da hedeflendiğini söyleyen Savaş, “Terapi sürecinde, bireyin konuşma esnasında oburlarının hislerini anlaması, göz teması kurması, konuşmayı uygun halde başlatması ve sürdürebilmesi üzere marifetleri kazanması hedeflenmektedir. Bunun yanı sıra Asperger Sendromlu bireylerde sıklıkla gözlemlenen katı fikir kalıplarını esnetmeye yönelik müdahaleler de terapi sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır” biçiminde konuştu.
Yaşam kalitesini yükseltmede tesirli oluyor
Dr. Öğretim Üyesi Merve Savaş, lisan ve konuşma terapistlerinin Asperger Sendromlu bireylerin lisan ve bağlantı maharetlerini geliştirmede kritik bir fonksiyon üstlendiğini belirterek kelamlarını şöyle tamamladı: “Erken tanılama ve uygun terapi yaklaşımlarının benimsenmesi, bireylerin toplumsal etkileşim marifetlerinin artırılmasını ve günlük hayatta daha bağımsız bir formda işlev göstermelerini mümkün kılmaktadır. Terapiler Asperger Sendromlu bireylerin ve bireylerin ebeveynlerinin hayat kalitesini artırmak açısından kritik rol oynamaktadır. Bu nedenle, multidisipliner bir yaklaşım çerçevesinde DKT’lerin katkıları büyük ehemmiyet taşımaktadır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
