İmmünoterapiler, kanser tedavisinde çığır açan yenilikler ortasında yer alıyor. Maksada yönelik ve şahsa özel olan bu tedaviler, hastaların hayat mühletini uzatırken hayat kalitesini de yükseltiyor.
Günümüzde kanser tedavileri, tümörün genetik yapısını tahlil ederek geliştirilen yenilikçi usuller ve yapay zeka uygulamalarıyla da giderek daha tesirli hale geliyor. Pekala, geleceğin kanser tedavileri hangi tarafta ilerliyor? Yeni keşifler, kanserle gayrette nasıl bir fark yaratıyor? Acıbadem Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Öğretim Üyelerinden Prof. Dr. Batu Erman ile Dr. Tolga Sütlü, bu alandaki yeni gelişmeleri bilhassa de immünoterapilerin kanser tedavisindeki rolünü anlatıyor.
Bağışıklık sistemini harekete geçirerek kanserle savaşan immünoterapiler giderek daha fazla kıymet kazanıyor. Sağlıklı bir beşerde bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini baskı altında tutarak yok ettiğini söyleyen Prof. Dr. Batu Erman, “Bağışıklık sistemi kanser hücreleriyle savaşamaz hale geldiğinde hastalık gelişiyor. İmmünoterapi ise bağışıklık sistemini tekrar harekete geçirerek bu hücreleri yok etmeye yönlendiriyor. 2018 yılında James P. Allison ve Tasuku Honjo’nun Nobel Mükafatı kazandığı bu alan, kanser tedavisinde yeni umutlar manasına geliyor” diyor. Prof. Dr. Batu Erman, kanser hastalarında muvaffakiyetle uygulanan dört temel immünoterapi yolunu şu formda açıklıyor:
Bağışıklık Sistemini Harekete Geçiren İmmünoterapiler
Laboratuvar ortamında üretilmiş bir antikor proteini hastaya enjekte edilerek gerçekleştirilen bu teknikte bağışıklık sistemi hücreleri aktive edilerek tümöre karşı daha güçlü bir savaş başlatılıyor. Sadece kanser hücrelerini yok eden, öteki dokulara ziyan vermeyen bu yöntem, bilhassa metastatik melanom, akciğer ve böbrek kanseri üzere tiplerde tesirli ve farklı kanserlerde de klinik araştırmalar devam ediyor.
Hücresel İmmünoterapiler (CAR-T Teknolojisi)
Hastadan alınan bağışıklık sistemi hücreleri (T lenfositler), laboratuvar ortamında genetik olarak değiştirilerek kansere karşı daha güçlü hale getiriliyor ve tekrar hastaya enjekte ediliyor. Hücresel immünoterapiler bilhassa lenfoma üzere kan kanserlerinde tesirli. Lakin lenfoma dışında yakın bir gelecekte solid tümörlerde, yani akciğer kanseri, kolon kanseri ve malign melanoma üzere kanserlerde de uygulanabilecek, araştırmalar sürüyor. Hücresel immünoterapilerde tümörle yeterli bir halde savaşabilmeleri için lenfositlere ayrıyeten CAR-T isimli bir reseptör de ekleniyor. Acıbadem Üniversitesi’nin İzmir Biyotıp ve Genom Enstitüsü ile ortak yürüttüğü bir CAR-T projesi ve bununla ilgili bir patent başvurusu da var.
Kanser Hücresi ve T Lenfositleri Birleştiren Moleküller (BİTE Teknolojisi)
Bu üçüncü sınıf immünoterapi, “BİTE” denilen “Bispesifik T hücre bağlayıcıları”, kanser tedavisi için tasarlanmış bir immünoterapötik molekül sınıfı. Bu moleküller, fizikî olarak bir yandan kanser hücrelerine, öbür yandan da hastanın T lenfositlerine bağlanarak savunma sistemini direkt harekete geçirerek kanser hücresini kolaylıkla öldürmesini sağlıyor. Bu proteinler de antikorlar üzere laboratuvarda üretilip hastaya enjekte ediliyor.
Kanser Aşıları ve Onkolitik Virüsler
Kanser aşıları ve onkolitik virüs terapileri sayesinde tümörler direkt maksat alınabiliyor. Bazı prostat kanserleri, melanoma ve mesane kanserlerinde bu terapilerin başarılı olduğu biliniyor. RNA aşılarının gelişmesiyle bu usullerin yaygınlaşması bekleniyor.
Hücresel İmmünoterapi ile onkolojide yeni bir sayfa açılıyor
Acıbadem Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Tolga Sütlü, daha spesifik, hastanın tümörüne özel geliştirilen hücresel immünoterapilerden kelam ederek, “Tümörlerin üzerindeki muhakkak molekülleri hedefleyen immünoterapiler, akıllı ilaçlar, biyolojik moleküller ve antikorlar da mevcut. Acıbadem Üniversitesi İmmünoloji Laboratuvarı’nda CAR-T, CAR-NK, TCR-NK ve BİTE tipi tedaviler geliştiriyoruz” diyor. Bu bilimsel çalışmaların sonucunda ortaya çıkan eserlerin sadece özel GMP laboratuvarlarında üretilebildiğini ve bundan sonra FDA ve EMEA üzere denetleyici kurumlar tarafından onaylanmaları gerektiğini belirten Dr. Sütlü, “Antikorları hastaya enjekte ettiğimizde, bunlar en fazla bir ay içinde bedenden yok oluyor. Lakin hücresel tedavilerde bağışıklık sistemi hücreleri, kansere karşı ömür uzunluğu savaşacak halde programlanıyor ve uzun yıllar hastanın bedeninde dolaşmaya devam ederek koruyuculuk gösterebiliyor. Lösemi, lenfoma ve multiple miyelom üzere hematolojik kanserlerde hücresel immünoterapiler epey başarılı. Önümüzdeki yıllarda hücresel terapileri uygulamalarının göğüs kanseri, akciğer kanseri ve kolon kanseri üzere solid tümörlerde de onaylanmasını bekliyoruz” diyor.
Türkiye’de CAR-T hücrelerini klinik olarak kullanıma uygun kalitede üreten tek kurumun Acıbadem olduğunu söz eden Dr. Tolga Sütlü, ekibiyle bilhassa deri kanseri (malign melanom), lösemi ve lenfoma üzere kanser cinslerinde hücresel immünoterapi çalışmaları yürüttüklerini söylüyor: “En çok T hücreleri ve NK hücrelerini kullanıyoruz. Bunlar bağışıklık sisteminin ‘katil hücreleri’ olarak bilinir. Olağanda enfeksiyonları tanıyarak yok eden bu hücreleri kanseri yok etmek için genetik olarak programlayarak kullanıyoruz”…
Yapay Zeka ile Şahsileştirilmiş Tedaviler Daha Süratli Gelişecek
Kemoterapi üzere prosedürlerin giderek azalacağını ve immünoterapinin gelecekte daha fazla yer edineceğini belirten Dr. Tolga Sütlü, “Her hastaya tıpkı ilacı verme evresi geçti. Artık hastaların genetik yapısı taranarak en uygun tedavi belirleniyor. Tümör tahlili yapılıyor ve buna nazaran hangi terapilerin verileceği tartışılıyor. Yapay zekanın gelişmesiyle şahsa özel tedavi süreçleri, DNA tahlilleri ve data sürece teknikleri de hızlandı. Hangi hastanın hangi tedaviye nasıl cevap vereceğini artık daha güzel varsayım edebiliyoruz” diyor. Dr. Sütlü, bilimsel çalışmaların gelişmesiyle birlikte, daha tesirli, yan tesirleri azaltılmış ve hastaların hayat müddetini uzatan yeni jenerasyon tedavi prosedürlerinin ön plana çıkacağını vurgulayarak, şahsa özel tedavilerin onkolojide çığır açtığını tabir ediyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
