Ülkemizde buğdayı sofralarımızda çok sık kullandığımız için çabucak hemen her yemekte karşılaştığımız glüten; buğday, arpa ve çavdar üzere tahıllarda bulunan doğal bir protein kümesidir. İçeriği sayesinde hamurun elastikiyetini sağlar ve bilhassa ekmek üzere mayalı eserlerin kabarmasına yardımcı olur bu yüzden de fırıncılık eserlerinin vazgeçilmezidir. Glüten içeren tam tahılların; lif, B vitaminleri ve kimi mineraller bakımından varlıklı olduğunu lisana getiren Anadolu Sıhhat Ataşehir Tıp Merkezi’nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, “Bu hususun sindirim sıhhatini ve güç metabolizmasını desteklemek üzere artı tarafları olsa da kimi bireylerde başta çölyak olmak üzere çeşitli rahatsızlıklara yol açabileceği unutulmamalı” dedi.
Yaklaşık 100 bireyden birinde ortaya çıkan çölyak hastalığının, son yıllarda görülme sıklığının arttığı biliniyor. Bu artışın sebebinin, bağışıklık sistemi ile ilgili rahatsızlıkların yaygınlaşmasıyla bağlı olabileceğini lisana getiren Anadolu Sıhhat Ataşehir Tıp Merkezi’nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, “Çölyak, bağışıklık sisteminin glütene reaksiyon göstererek ince bağırsaklara ziyan verdiği otoimmün bir rahatsızlıktır ve önemli sindirim meselelerine sebep olur. En yaygın belirtiler; karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kabızlık ve kilo kaybı olsa da çocuklarda büyüme geriliği, iştahsızlık ve gelişim meseleleri da dikkat çeker. Sindirim sorunları dışında; demir eksikliği anemisi, kemik erimesi, ağız yaraları, cilt döküntüleri, halsizlik, baş ağrısı, depresyon ve adet düzensizlikleriyle de kendini gösterebilir” formunda konuştu.
Hastalığın kimi bireylerde sessiz seyredebileceğini de belirten Eren, “Belirti göstermeden, yalnızca kan testleri ve bağırsak biyopsisiyle teşhis edilebilen hadiseler da mevcuttur. Bu nedenle, bilhassa bu belirtilerle açıklanamayan sıhhat problemleri yaşayan bireylerde çölyak hastalığı kesinlikle göz önünde bulundurulmalı” diye ekledi.
Tedavi edilmezse bağırsak kanseri riski oluşabilir
Çölyak hastalarının glüten almaya devam ederlerse, bağışıklık sistemlerinin ince bağırsaklardaki villus ismi verilen yapıları tahrip edeceğini açıklayan Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, “Bu villuslar, besin emilimini sağlayan saç gibisi çıkıntılardır ve ziyan gördüklerinde bedenin temel vitamin, mineral ve öteki besin unsurlarını emme kapasitesi önemli formda azalır. Bunun sonucunda da demir eksikliği anemisi, D vitamini ve B12 eksikliği, kemik erimesi üzere hastalıklar ortaya çıkabilir. Ayrıyeten glüten tüketimi devam ederse, hastalarda ishal, karın ağrısı, kilo kaybı, halsizlik ve gaz üzere sindirim sistemi problemleri tekrar baş gösterir. Uzun vadede bağırsak hasarı artacağı için bağırsak kanseri riski de yükselebilir. Birtakım çölyak hastalarında depresyon, baş ağrısı ve cilt döküntüsü üzere glüten dışı semptomlar da gözlemlenebilir. Bu nedenle glütensiz diyete ömür uzunluğu sadık kalmak, çölyak hastalığının idaresi için kritik bir pahaya sahip” dedi.
Hastalıkla gayrette beslenme şuuru çok önemli
Günümüzde çölyak hastalığının kesin bir tedavisi olmadığını açıklayan Uzman Diyetisyen Derya Eren, “Amerikan Pediatri Derneği’nin raporuna nazaran bilinen tek tedavi, ömür uzunluğu uygulanması gereken glutensiz beslenmedir. Glutensiz diyet ile şikayetler azalır ve oluşabilecek hastalıklar ortadan kaldırılır. Çölyak sahibi bireylere ve yakınlarına, glüten içerme mümkünlüğü yüksek eserler ve katkı unsurları konusunda bilgilendirmeler yapılmalı. Bu bireyler glütensiz yiyeceklerin hazırlanması, depolanması ve saklanması konusunda detaylı ve hakikat bilgiye bir beslenme ve diyet uzmanı aracılığıyla ulaşmalı” dedi.
Ek besine geçiş periyodunda anne sütü kesilmemeli
Çölyak sıhhat sorununun hem çevresel hem de genetik faktörlerle oluşabileceğinin altını çizen Eren, “Ülkemizde olduğu üzere buğdayın çok sık kullanıldığı toplumlarda bebeklik ve çocukluk devrinde glütenle erken buluşma kaçınılmazdır. O denli ki, bebekler ek besine geçtiği anda bu hususla karşılaşır ve böylelikle bu rahatsızlığa taban hazırlanır. Bu yüzden ek besine geçiş evresinde anne sütü alımının kesilmemesi, çölyak üzere hastalıkların riskini değerli ölçüde azaltacağı için çok değerli. Hastalığın nedenleri ortasındaki bir öbür değerli faktör ise, fast food üzere karbonhidratı yüksek hazır besinlerin ve katkı unsurları içeren eserlerin sık tüketiminden oluşan makus beslenme alışkanlarıdır” dedi.
Ortak kullanılan mutfak aletleri düzgün temizlenmeli
Çapraz bulaşmanın kısaca, yemek hazırlama basamağında glütensiz bir besinin glütenle temas etmesi manasına geldiğini paylaşan Eren, “Bu durum az yahut çok ne kadar olursa olsun glüten almaması gereken şahıslar için son derece hayatidir. Zira ölçü az olsa bile glüten bağışıklık sisteminin reaksiyon vermesine ve bağırsakların ziyan görmesine yol açabilir. Glüten içeren ve içermeyen besinler; tıpkı kesme tahtasında hazırlanmamalı, birebir yağın içinde kızartılmamalı yahut her kullanımdan sonra ortak mutfak gereçleri uygunca temizlenmeli” ikazında bulundu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
