Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Firdevs Seyfe Şen, anoreksiya nervozanın ruhsal ve fizikî boyutları ile gelişim nedenleri ve tedavi süreci hakkında bilgi verdi.
Anoreksiya, benlik algısı ile hisleri düzenlemede yaşanan bozukluklarla kendini gösteriyor!
Anoreksiyanın, temel olarak kişinin vücut algısı ve kilo denetimi üzerine ağırlaşan, önemli bir yeme bozukluğu olduğunu söz eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Firdevs Seyfe Şen, “Anoreksiya nervoza ismiyle bilinen bu hastalıkta kişi, şiddetli kilo alma korkusu yaşar, kendisini daima kilolu hisseder ve bu nedenle önemli formda kilo kaybeder.” dedi.
Kişinin vücudunu olduğundan daha büyük algıladığını ve kilo denetimi için yemek kısıtlama, çok idman, bazen kusma yahut laksatif kullanımı üzere davranışlar geliştirdiğini lisana getiren Şen, “Psikolojik bir rahatsızlık olarak anoreksiya; benlik algısı bozukluğu, yeme davranışları üzerinde patolojik denetim ve duygusal düzenleme sıkıntıları ile karakterizedir.” biçiminde konuştu.
Sadece kilo verme isteği değil, önemli bir psikiyatrik bozukluk!
Toplumda bazen sıhhatsiz diyet yapmanın, çok kilo takıntısı yahut zayıflama isteğinin ‘anoreksiya’ üzere algılanabildiğini kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Firdevs Seyfe Şen, “Ancak anoreksiya nervoza bir psikiyatrik teşhistir ve sadece kilo verme isteğiyle hudutlu değildir.” dedi.
Her iki durum ortasındaki temel farklara değinen Şen, şunları söyledi:
“Toplumsal zayıflama takıntısı, daha yüzeysel, dönemsel ve toplumsal tesirle gelişebilir. Anoreksiya nervoza ise; kilo almaktan çok endişe, bozulmuş vücut algısı ve kişinin fizikî sıhhatini önemli riske atan yeme davranışı değişiklikleri ile giden kompleks bir psikiyatrik tablodur. Ayrıyeten anoreksiya nervozada adet kesilmesi, halsizlik, saç dökülmesi üzere fizyolojik belirtiler ile eşlik eden anksiyete, obsesif-kompulsif belirtiler sık görülür.”
Anoreksiya gelişiminde kişilik özellikleri ve erken periyot yaşantılar etkili!
Araştırmaların anoreksiya nervozanın gelişiminde kişilik özellikleri ve erken periyot yaşantılarının tesirli olduğunu gösterdiğine dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Firdevs Seyfe Şen, “Mükemmeliyetçilik, çok kontrolcülük, ayrıntıcılık ve katılık, düşük benlik hürmeti, onay arayışı üzere durumlar tesirli olur.” dedi.
Çocuklukta yaşanan duygusal ihmal, çok eleştirel ebeveyn tavrı, ailede kilo ve dış görünüş odaklılık, cinsel istismar ve zorbalık üzere travmatik yaşantıların anoreksiya gelişimi için yer hazırlayabileceğini aktaran Şen, aile içi yüksek beklenti, katı kurallar ve düşük duygusal söz ortamının da risk faktörleri ortasında olduğuna işaret etti.
Anoreksiya tedavi edilebilir lakin uzun ve çok istikametli bir süreç!
Anoreksiya tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Firdevs Seyfe Şen, “Ancak tedavi süreci karmaşık, uzun soluklu ve multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Erken müdahale edilmesi, tedavi muvaffakiyetini artırır.” dedi.
Tedavinin, psikoterapi, psikiyatri, diyetisyen ve gerekiyorsa dahiliye/endokrinoloji uzmanlarının iş birliğiyle yürütüldüğünü açıklayan Şen, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Anoreksiya tedavisinde ispata dayalı psikoterapi yolları uygulanır. Bilişsel Davranışçı Terapi ile yeme davranışını sürdüren olumsuz niyet ve inançların değiştirilmesi hedeflenir. Aile Temelli Terapi, bilhassa ergen ve genç erişkinlerde, ailenin destekleyici rolünü güçlendiren ve birlikte düzgünleşme süreci öneren bir yaklaşımdır. His Düzenleme Terapileri, kişinin hislerini tanıma, tabir etme ve sağlıklı biçimde yönetmesini maksatlar. Şema Terapi ya da Psikodinamik Terapilerde, derinlemesine kişilik yapılanması ve erken devir yaşantılarla çalışılır.
Ayrıca hastalarda ilaç tedavisi ve TMU tedavisinden yararlanılır.”
Anoreksiyada kişi hastalığı ‘kontrol aracı’ olarak görebilir!
Anoreksiya nervozada tedaviye direncin çok yaygın olduğunu kaydeden Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Firdevs Seyfe Şen, “Çünkü kişi kilo alma kanısıyla ağır anksiyete yaşar ve hastalığı ‘kontrol aracı’ olarak görebilir.” dedi.
Direnç durumunda atılabilecek adımlara değinen Şen, “Empatik ve yargısız yaklaşım, küçük gayelerle ilerleme, kilo alma korkusunu anlamaya yönelik terapötik çalışmalar, hastanın denetim hissini büsbütün kaybettiği algısını düzeltmek, aileyi sürece katmak ve desteklemek direnci aşmada tesirli olur. Zorlayıcı değil, işbirliğine dayalı bir münasebet kurmak değerlidir.
Tedavi mühleti bireyden bireye değişir. Ortalama olarak 1-2 yıl sürebilir. Vücut tartısı olağana dönse bile ruhsal toparlanma ve vücut algısının düzelmesi daha uzun sürebilir. Yeme davranışı düzelse de duygusal düzenleme marifetleri, benlik algısı ve toplumsal bağlar üzerinde çalışmak gerekebilir.” açıklamasını yaptı.
Anoreksiya yalnızca bir yeme sorunu değil, derin bir ruhsal sorun!
Anoreksiya nervozada nüks riskinin yüzde 30 ila 50 civarında olduğunun da altını çizen Dr. Öğr. Üyesi Firdevs Seyfe Şen, “Nüksü önlemek için, tedavi sürecinin gereğince uzun sürmesi, destekleyici psikoterapilerin devam etmesi, anksiyete ve his düzenleme maharetlerinin güçlendirilmesi, olumsuz vücut algısı üzerinde çalışılması gerekir.” dedi.
Beden algısının tekrar inşasında, ayna çalışmaları, dans, sanat terapisi üzere vücut odaklı terapiler, his ve vücut farkındalığı çalışmaları, negatif iç konuşmaların fark edilmesi ve dönüştürülmesinin tesirli olduğunu da aktaran Şen, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Ayrıca, kişinin toplumsal takviye kaynaklarını güçlendirmesi ve gerilimle baş etme sistemleri geliştirmesi uzun vadede gözetici rol oynar. Anoreksiya sırf bir yeme sorunu değil, vücut algısı ve hislerle ilgili derin bir ruhsal sıkıntıdır. Erken fark edilmesi ve dayanak olunması hayat kurtarıcıdır. Şayet etrafınızda bu türlü bir sorun yaşadığını düşündüğünüz biri varsa, onu kesinlikle bir uzmana yönlendirin ve yalnız olmadığını hissettirin.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
