Bedende kemiklerin oluşup sağlıklı kalmasında kalsiyumla birlikte kıymetli bir işlevi olan D vitamini, bağışıklık sistemini destekleyerek kasların ve beyin hücrelerinin çalışmasını sağlıyor. DNA’ya direkt bağlanabildiği için birebir vakitte bir hormon olarak sınıflandırılan D vitamininin bedendeki ölçüsü; cilt rengi, hangi coğrafyada yaşandığı ve hayat biçimine nazaran değişebiliyor. Vitamin D’nin eksikliğinin de bilhassa anne adayları ve bebeklere olumsuz etkileri olabiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Çocuk Endokrinoloji ve Neonatoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Selim Kurtoğlu, gebeler ve bebeklerde D vitamininin eksikliği ile ilgili değerli ikazlarda bulundu.
D vitamini en çok güneşten alınır
Vücudun ne kadar D vitamini ürettiği birçok ögeye bağlıdır. Bunlar ortasında güneş ışınlarına hangi saatler ortasında maruz kalındığı, mevsim, hangi coğrafyada yaşandığı ve cildin rengi değerlidir. Mesela nerede yaşadığınıza ve hayat biçiminize bağlı olarak, kışın güneşten çok ya da az yahut hiç D vitamini alamazsınız. Yumurta, süt, balık ile hayvansal besinlerin yanı sıra mantar ve kimi sebzelerde de bulunan D vitamini en çok güneşten alınmaktadır. Bedende kâfi ölçüde D vitamini sentezlenmediğinde ve bilhassa gebelik periyodunda eksik olan D vitamini hem annede hem de doğumdan sonra bebekte önemli sıhhat sıkıntılarına yol açmaktadır.
D vitamini hormon olarak da kabul ediliyor
Vitamin D, bir vitamin olarak bilinmekte ise de hayatın tüm devirlerinde birçok doku ve işlevlerine olumlu tesirleri nedeniyle hormon özelliği taşıdığı da kabul edilmektedir.
Vitamin D eksikliği rikets, kemik zayıflığı, kemik erimesi ve çocuklarda erişkinlerde, yaşlılarda kemik kırıklarına yol açmaktadır. Bu tesirlerinin dışında beden bağışıklığı, kardiovasküler işlevler, metabolik hastalık tablosu, kanser ve otoimmun hastalıklar açısından gözetici tesirleri ortaya konulmuştur. Böbreklerde etkin D vitamini formuna dönüşür. Diğer tesirlerine ek olarak beyin dokusunda kıymetli rollere sahiptir. Nöronlarda artma ve farklılaşma etaplarında beyin ve sonlarda vitamin D reseptörlere bağlanarak tesir eder. Nörolojik gelişmeye olumlu katkıları ile ileri yaşlarda görülen dejeneratif beyin hastalıkları mümkünlüğü azalmaktadır.
D vitamini eksikliğinin anne adayına etkileri
- Gebelikte D vitamini eksikliği maternal inflamasyonun artışı ile birlikte tansiyon yükselmesi ve proteinüri yani preeklampsi mümkünlüğünü artırır. Bu durum gebeler ve anne karnındaki bebeklerde hayati riske yol açabilir. Ayrıyeten gebelik diyabeti gelişebilir. Bebekte ise prematürite ve intrauterin büyüme kısıtlanmasına yol açmaktadır.
- Gebelikte obezite % 22 oranında gözlenmektedir. Hamilelerde obezite artışı D vitamini eksikliğinde daha sıktır. Yağ dokusunun artışı ile D vitamini seviyesi düşmeye başlar ve anne-bebek için olumsuz sonuçlara yol açar.
- Gebelikte D vitamini eksikliği bağışıklık sistemini bozarak viral efeksiyonlarda artışa yol açar ve anne ile bebekte bir dizi soruna yol açar.
- Vajende aerobik ve anaerobik bakterilerin artışı bakteriel vajinosiz olarak bilinir. Vitamin D seviyesi yetersiz olan hamilelerde vajinozis artar ve servikal bölgede (rahim) ve amnios sıvısında enfeksiyon gelişir. Bu durum prematüre doğum ve nörolojik sorunlara yol açabilmektedir.
D vitamini düşüklüğünün bebeğe etkileri
- İntrauterin büyüme kısıtlanması, prematür doğum, düşük doğum ağırlığı
- Nöral tüp defektlerinde artış (belde açıklık ve kese)
- Gebelikte D vitamini eksikliğine bağlı enflamasyonla beyin gelişimi de olumsuz etkilenmektedir. Bebeklerde serebral palsy, anksiete, depresyom, otizm ve dikkat eksikliği hiperaktive bozuklukları sık görülmektedir. İlerleyen yaşlarda şizofreni, depresyon, demans ve Parkinson üzere dejeneratif beyin hastalıkları mümkünlüğü artmaktadır. Ayrıyeten kardiovasküler sorunlar, metabolik sendrom, kanser ve otoimmun hastalıklarda artış daha fazla gözlenir.
- Kemik gelişimi ve sıhhatinde sıkıntılar oluşabilir. Bunlar ortasında raşitizm, osteomalazi, osteopeni, osteoporoz ve kırıklarda artma gözlenir.
D vitamini eksikliğinde ne yapılmalı?
Ülkemizde 2005 yılında yapılan araştırmada hamilelerde % 81,7 ve bebeklerde % 40 oranında D vitamini eksikliği saptanmıştır. Gebelik öncesinde vitamin D kaynakları ile beslenme ve D vitamini takviyesi değerlidir. Gebelikte D vitamini seviyesi 20 nanogram/ml altında ise yetersiz, 12 altında ise düşük olarak yorumlanır. T.C. Sağlık Bakanlığı gebelerde 12 haftadan sonra ve doğumdan itibaren 6 ay mühletle günlük D vitamini dayanağının 1200 ünite olarak uygulanmasını önermektedir. Anne adaylarında yoğurt tüketimi de değerlidir. Bebeklere ise günlük 400 ünite D vitamini verilmektedir.
15-20 dakika güneşlenmek yeterli
Gebeler, D vitamininden güçlü olan yumurta, süt, yoğurt, karaciğer ve balık (somon, sardalya, uskumru, morina gibi) tüketimine kıymet vermelidir. Bir yumurta 20, bir bardak süt 100, 1 tatlı kaşığı balık yağı 400, 100 gram somon balığı 345 ünite D vitamini içermektedir. D vitamini için güneşlenme kıymetli bir kaynaktır. Derinin hafif pembeleşmesinin gerçekleştiği 15-30 dakika güneşlenme ile 2000 ünite D vitamini üretilmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
