Bağırsaklarımızda yaşayan görünmez mikroplar, artık hayat kurtarabilecek kadar kıymetli hale geldi. Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden araştırmacıların da ortasında bulunduğu bilim insanları, yapay zeka yardımıyla bağırsaklarda bulunan bakterilerin kalın bağırsak kanserinin erken teşhisinde kullanılabileceğini ortaya koyan çığır açıcı bir çalışmaya imza attı. Kelam konusu araştırma, dünyanın en saygın tıp mecmualarından biri olan Nature Medicine’da (Etki kıymeti 59.2) yayımlandı. Bu muvaffakiyet, halk sıhhati açısından son derece kıymetli sonuçlar taşıyor.
Sadece Bir Dışkı Örneğiyle Erken Teşhis Mümkün Olacak
Kolorektal kanser yani kalın bağırsak kanseri, tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de en yaygın ve ölümcül kanser çeşitlerinden biri. Ne yazık ki bu hastalık, birçok vakit ileri evreye ulaşmadan belirti vermiyor. Bu nedenle erken teşhis, hayat kurtarıcı nitelik taşıyor. Lakin kolonoskopi üzere mevcut tarama sistemleri her vakit yaygın olarak uygulanamıyor ve toplumun geniş kesitleri için erişilebilir değil.
Yeditepe Üniversitesi öğretim üyeleri, bu meseleye son derece umut verici bir tahlil sundu. Bağırsak florasında bulunan bakterileri yapay zeka sistemlerinden makine öğrenmesi ile inceleyerek geliştirilen prosedür, yalnızca bir dışkı örneğiyle kişinin kalın bağırsak kanseri olup olmadığını yüzde 85 doğrulukla varsayım edebiliyor. Bu sayede hastalık, şimdi hiçbir belirti göstermeden tespit edilebilecek; bu da tedaviye erken başlamayı mümkün kılacak.
Sadece Türkiye’de Değil, Dünyada Ses Getiren Bir Araştırma
Bu araştırma, Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Kolu öğretim üyesi Doç. Dr. Bilge Güvenç Tuna, Tıbbi Biyoloji Anabilim Kolu öğretim üyemiz Prof. Dr. Soner Doğan ve danışmanlığını yaptıkları doktora öğrencisi Nazım Arda Keleş’in katkılarıyla gerçekleştirildi.
Çalışmada sadece Türkiye’den değil; Harvard Üniversitesi, IEO Milano ve mikrobiyom araştırmaları alanında dünyaca tanınan bilim insanları da yer aldı. Araştırma başkanlarından biri, mikrobiyom biliminde öncü kabul edilen Prof. Nicola Segata idi.
Bağırsak Bakterileri Kanserin Belirteçi Olabilir
Araştırmacılar, 10 farklı ülkeden kolorektal kanser hastaları, kanser öncesi lezyon taşıyıcı hastalar ve sağlıklı bireyden oluşan 3.741 kişinin mikrobiyom datalarını tahlil etti.
Araştırma sonucunda dikkat çeken bulgular elde edildi:
- Bağırsakta daha evvel bilinmeyen 19 yeni bakteri tipi keşfedildi.
- Bazı bakteri çeşitlerinin sırf ileri evre kanser hastalarının bağırsaklarında bulunduğu belirlendi.
- Tümörün bağırsakta nerede oluştuğu (sağ ya da sol taraf) ile ağızdan gelen bakterilerin varlığı ortasında ilgi tespit edildi.
- Özellikle Fusobacterium nucleatum adlı bakterinin birtakım alt cinslerinin, kanser oluşumuyla direkt temaslı olduğu ortaya kondu.
Kanserle Çabada Yeni Periyot: Yapay zeka ve Mikroplar Yol Gösteriyor
Bu bulgular sırf kanserin erken teşhisinde değil, birebir vakitte bireye özel tedavi metotlarının geliştirilmesinde de değerli rol oynayabilir. Araştırmanın muharrirlerinden Doç. Dr. Bilge Güvenç Tuna, bu çalışmanın mikrobiyota bazlı testlerin geliştirilmesine taban hazırladığını belirtiyor. Bu testlerin ileride, toplum genelinde yaygın biçimde uygulanabilecek kanser tarama programlarının bir modülü haline gelebileceği tabir ediliyor.
Bu metodun rutin sıhhat denetimlerine entegre edilmesiyle her yıl binlerce insanın hayatı, erken teşhis sayesinde kurtarılabilir. Bu tarafıyla çalışma, sadece bilimsel değil, toplumsal yarar açısından da büyük kıymet taşıyor.
Nature Medicine’da Türkiye’den 21. Yayın
Çalışmanın bir öbür dikkat alımlı tarafı ise yayımlandığı platform. Nature Medicine, tıp alanında dünyanın en saygın bilimsel mecmualarından biri. Bugüne kadar Türkiye adresli sadece 20 makale bu mecmuada yayımlandı. Yeditepe Üniversitesi’nin katkı sunduğu bu araştırma, 21. yayın olarak kayıtlara geçti.
Yeditepe Üniversitesi idaresi, bu değerli başarıyı kamuoyuyla paylaşarak, milletlerarası bilim topluluğuna katkı sağlayan tüm araştırmaları desteklemeye devam edeceğini duyurdu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
