Yaz aylarında ishaller çocukluk çağında en sık karşılaşılan hastalıklar ortasında yer alıyor. Nasıl ki kışın üst teneffüs yolu enfeksiyonları ön plandaysa, yaz mevsiminde de gastroenteritler, yani bulaşıcı ishaller, çocuklarda görülen hastalıkların başında geliyor. Acıbadem Fulya Hastanesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Demet Matben, çocuklarda gelişen ishallerde en çok dikkat edilen bahislerden birinin sıvı ve elektrolit kaybı olduğunu belirterek, “Çocuk, ağızdan aldığı sıvıyı bulantı, kusma ve ishal yoluyla kaybedip gereğince yerine koyamadığında, dehidratasyon dediğimiz tablo ortaya çıkar. Bu durum, çocukluk çağında en sık karşılaştığımız komplikasyonlardan biridir. Bu nedenle çocuğunuza ‘kusuyor’ diye sıvı vermemezlik etmeyin, ishali durdurucu ilaçlar yahut bağırsak dezenfektanları kullanmayın” diyor.
En sık görülen sebebi rotavirüs
Yaz ishalinde mikroplar çoğunlukla kirli havuza yahut denize girilmesi, sıcak nedeniyle bozulan besinlerin tüketilmesi, el hijyenine gereğince dikkat edilmemesi, yiyecek ve mutfak gereçlerinin hijyenine itina gösterilmemesi sonucu bulaşıyor. Çocuklarda en yaygın olarak rotavirüs, adenovirüs, norovirüs ve astrovirüs kaynaklı ishaller görülüyor. Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Demet Matben, rotavirüsün çocukluk çağında en sık görülen ishal etkenlerinden birini oluşturduğuna işaret ederek, “Öyle ki bebek ve çocuklarda hastane yatışlarını gerektiren ishal, ateş ve kusma olaylarının yüzde 50’sinden rotavirüs sorumlu olmaktadır. Lakin, son 10-15 yıldır yaygın uygulanan rotavirüs aşısı sayesinde bu çeşit ishal hadiselerinde azalma görülmektedir” bilgisini veriyor.
Bulaşma özelliği günlerce devam ediyor
Çocuklarda ishal tablosunda birinci 1-3 gün içerisinde ateş, karın ağrısı, bulantı ve kusma görülebiliyor. Bu belirtiler ekseriyetle 24 saat içinde kendini sınırlıyor. Akabinde, sulu dışkılama başlıyor. Dışkının rengi, kıvamı ve kokusu olağandan farklı olabiliyor. Virüs kaynaklı ishaller çoklukla 1 hafta ila 10 gün içinde tabiatıyla geçiyor. Lakin, bulaştırıcılık ishal başlamadan evvelki birkaç gün ile ishal başladıktan sonraki 10 gün boyunca devam edebiliyor. Bakteri kaynaklı ishallerde ise yüksek ateş, mukuslu, kanlı yahut çok sulu dışkılama oluşabiliyor. Belirtilerden biri de dışkılama isteğiyle tuvalete gitme, lakin kâfi ölçüde dışkılayamama ve tam boşalamama hissi oluyor. Ayrıyeten bakterinin cinsine nazaran; karın ağrısı, kramplar ve daima dışkılama hissiyle birlikte seyredebiliyor.
Bu belirtiler varsa, dikkat!
İshal tablosunda erken teşhis ve tedavi ise büyük bir kıymet taşıyor. Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Demet Matben, çocuklarda oluşan ishalin bedende önemli sıvı kaybına yol açabileceği için acil kıymetlendirme gerektiği ihtarında bulunarak, “Erken periyotta çocuğa ağızdan verilen rehidratasyon sıvılarıyla müdahale edilebilir. Bu, ishalin daha önemli ve olumsuz tablolara dönüşmesini engelleyebilir” diyor. Dr. Demet Matben, zaman kaybetmeden bir tabibe başvurmanız gereken sinyalleri ise şöyle sıralıyor:
- Günde 5-6 kere ve üzerinde kusuyorsa
- Kusma olmasa bile ishal 7–8 kereden fazlaysa (ateşli olsun yahut olmasın)
- Su içtiği halde tekrar kusuyorsa
- Ateşi başlamışsa ve bu ateşi denetim edemiyorsanız
Tedavide sıvı desteği çok önemli!
İshalin tedavisinde öncelik sıvı desteği oluyor. Desteğin, yudum yudum ve yavaş yavaş verilen sıvılarla sağlanması gerekiyor. Buzlu su, ayran, büyük çocuklar için soda yahut maden suyu öneriliyor. Şayet dışkılama sayısı artarsa, ağızdan alınan rehidratasyon sıvıları (oral serumlar) devreye giriyor. Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Demet Matben, tedavide en kıymetli noktanın sıvı ve elektrolit istikrarının korunması olduğunu vurgulayarak, “Eğer çocuk ağızdan sıvı alamıyorsa ve önemli kusmaları varsa, bu durumda damar yolundan sıvı verilmesi gerekir” diyor. Virüs kaynaklı ishallerde antibiyotiklerin tesirli olmadığını belirten Dr. Demet Matben, sözlerine şöyle devam ediyor: “Bağırsak florasının düzenlenmesi için probiyotik kullanılabilir. Ayrıyeten çinko desteğinin ishal mühletini kısaltabildiği bilinmektedir. Şayet ishal; amipli dizanteri, salmonella yahut diğer bir bakteri kaynaklıysa, antibiyotik yahut antiparaziter tedavi uygulanabilir. Bu durumda da tekrar sıvı desteği, probiyotik ve çinko takviyesi değerlidir. Ateş varsa, ateş düşürücü; karın ağrısı varsa, ağrı kesici verilebilir.”
Yaz ishalini önlemek için 7 kıymetli kural!
Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Demet Matben, çocuklarda yaz ishalini önlemek için dikkat edilmesi gereken kuralları 7 hususta şöyle özetliyor.
- Bebeklik devrindeyse kesinlikle emzirin.
- Sebze ve meyveleri çok yeterli yıkayın.
- Kendinizin ve çocuğunuzun el hijyenine dikkat edin.
- Ortak tuvalet alanlarında hijyen kurallarını ihmal etmeyin
- Dışarıdan alınan ve uzun mühlet beklemiş yiyeceklerden uzak durun. (Özellikle tavuk, mayonez, şarküteri eserleri, hamburger)
- Paketli olmayan dondurmalardan ve hijyeni kuşkulu olan eserlerden kaçının.
- 2 yaşın altındaysa çocuğunuzu kalabalık havuzlara sokmayın; denizi tercih edin.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
