Son yıllarda erkek infertilitesi, yani erkeğe bağlı kısırlık dünya genelinde artış gösteren bir sıhhat sorunu olarak dikkat çekiyor. O denli ki her 100 çiftten 17’sini etkileyen infertilitenin yaklaşık yüzde 40-50’sinde erkek faktörü değerli bir rol oynuyor.
Dünya Sıhhat Örgütü tarafından yapılan araştırmalara nazaran; her 6 erkekten 1’i ömrü boyunca infertilite sorunu yaşıyor. Sperm sayısının ve kalitesinin düşmesi ise infertilitede kıymetli bir yer tutuyor! Üstelik, son 50 yılda, dünya genelinde sperm sayısında ve kalitesinde kayda paha bir düşüş yaşanıyor. Bu mevzuda yapılan çalışmaların değerlendirildiği 2023 yılında, birden fazla bilimsel çalışmaların sonucunu birleştiren istatiksel tahlile nazaran; sperm sayısı 1973 yılında mililitrede ortalama 100 milyon iken 2018’de mililitrede 50 milyona düşmüş. Bu sayılar spermlerin yüzde 50 üzere yüksek bir oranda azaldığını ortaya koyuyor! Acıbadem International Hastanesi Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Ramazan Yavuz Akman, günümüzde çevresel etkenlerin ve hayat şekli değişikliklerinin bu artışta belirleyici bir rol oynadığına dikkat çekerek, “Üstelik sperm sıhhatini tehdit eden alışkanlıklar günümüzde gitgide artmaktadır. Hasebiyle infertilite sorunu yaşayan erkeklerde öncelikle hayat alışkanlıklarının gözden geçirilmesi büyük ehemmiyet taşımaktadır. Sorunu çözmeye yönelik adımlarla sperm kalitesini ve sayısını artırmak mümkün olabilmektedir” diyor.
SPERMLERİ OLUMSUZ ETKİLEYEN 3 KIYMETLİ NEDEN!
Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Ramazan Yavuz Akman, erkeklerde sperm sayısı ile kalitesini etkileyen üç değerli faktörü şöyle özetliyor:
Çevresel faktörler
Plastiklerde ve şahsî bakım eserlerinde bulunan bisfenol A (BPA) ve ftalaitler üzere hormonal sistemlere ziyan verebilen kimyasallara maruz kalmak erkek üreme sıhhatini olumsuz etkileyebiliyor. Ayrıyeten kurşun, kadmiyum ile cıva üzere ağır metaller, tarım ilaçları ve endüstriyel kimyasal atıklar üzere çevresel kirleticilere maruz kalmak da sperm hareketliliğinde, yapısında ve sayısında sorun oluşturabiliyor. Bu faktörler oksidatif gerilime yol açarak spermde DNA hasarına ve bunun sonucunda infertiliteye sebep olabiliyor. Bunların yanı sıra artan hava kirliliği de özgür radikal üretimini artırarak spermlerde DNA hasarına yol açabiliyor.
Yaşam usulü faktörleri
Sigara ve nizamlı alkol tüketimi sperm kalitesinin düşmesine neden olabiliyor. Testosteron destekleri de dahil olmak üzere makul ilaçların kullanımı da süreksiz yahut kalıcı kısırlık oluşturabiliyor. Bunların yanı sıra hazır yemek tüketimi, paketli besinler, yüksek şekerli diyetler ile obezite hormonal dengesizliklere ve sperm kalitesinde düşüşe yol açabiliyor.
Radyasyon ve elektromanyetik elementler
Elektronik aygıtlardan kaynaklanan radyasyona ve elektromanyetik alanlara maruz kalmak oksidatif gerilime, yani sperm DNA’sında meydana gelen oksitlenmeye ve DNA hasarına neden olarak sperm kalitesini olumsuz etkileyebiliyor.
SPERM KALİTESİNİ VE SAYISINI ARTIRAN 8 DEĞERLİ ÖNERİ
Çevresel faktörler, ömür alışkanlıkları ile radyasyon ve elektromanyetik elementler sperm sayısı ile kalitesini tehdit eden faktörler. Fakat alınacak tedbirlerle erkeklerde üreme sıhhatini olumsuz etkileyen bu etkenlerden korunmak mümkün. Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Ramazan Yavuz Akman, sperm sayısını ve kalitesini artıran 8 kıymetli öneriyi şöyle özetliyor:
Akdeniz tipi beslenin
Antioksidanlar, vitaminler ve minerallerden güçlü istikrarlı bir beslenme alışkanlığı edinmek sperm parametrelerini güzelleştirebiliyor. Yapılan çalışmalarda; bol ölçüde meyve, zerzevat, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar içeren Akdeniz diyeti üzere beslenme alışkanlıkları daha düzgün sperm kalitesiyle ilişkilendirilmiş.
Çevresel toksin düzeylerini azaltın
Plastikleştiren eserlere, plastiklere, kimyasallara ve endokrin bozan etkenlere maruziyeti azaltmak sperm kalitesini müdafaaya yardımcı olabiliyor. Bu nedenle paketli besinlerden uzak durmanız ve organik tarım eserlerine öncelik vermeniz yarar sağlayabiliyor.
İdeal kilonuzu koruyun
Obezitede artan yağ dokusu nedeniyle beden ısısı ve hormonal istikrar bozuluyor, testislerdeki ısı artıyor, sperm imalinde tesirli olan testosteron seviyesi azalıyor ve testosteron ile östrojen istikrarı bozuluyor. Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Ramazan Yavuz Akman, bu faktörlerin de sperm sayısının ve hareketliliğinin azalmasına yol açabildiğine işaret ederken, üreme sıhhati için sağlıklı bir kiloyu korumanızın çok kıymetli olduğunu belirtiyor.
Düzenli idman yapın
Düzenli fizikî aktivitede bulunmak genel sıhhati güzelleştirerek ve oksidatif gerilimi, yani sperm DNA’sında meydana gelen oksitlenmeyi azaltarak, sperm kalitesini artırabiliyor. Lakin dikkat! Çok antrenman, halter üzere tartı kaldırma idmanları bilhassa varikoseli olan şahıslarda hastalığın ilerlemesine yol açması nedeniyle olumsuz tesirlere sahip olabiliyor.
Sigara ve alkolü bırakın!
Sigara ile çok alkol tüketimi oksidatif gerilimi artırıyor ve spermin hareketliliğinin yanı sıra kalitesini de olumsuz etkiliyor. Sigarayı bırakmak ve alkol alımını azaltmak, sperm üretimi ile kalitesinde artış sağlayabiliyor.
Laptopunuzu kucağınızda kullanmayın
Günümüzde konuttan çalışma sisteminin artmasına paralel olarak laptopun kucakta kullanımı da artış gösteriyor. Fakat laptopun uzun mühlet kucakta kalması aygıtın çalışırken ürettiği ısı sebebiyle testislerde sıcaklık artışına yol açarak sperm üretimini olumsuz etkiliyor ve sperm sayısında azalmaya neden olabiliyor. Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Ramazan Yavuz Akman, “Laptopu dizüstü yerine masa üzere düz bir yüzeyde kullanmak sperm sıhhatini müdafaa açısından son derece önemlidir” diyor.
Yüksek sıcaklıktaki ortamlarda bulunmayın
Sıcak küvet banyoları ve sauna üzere sıcak ortamlara uzun mühlet maruz kalmak sperm üretimini bozabiliyor.
Stresten kaçının
Çağımızın kıymetli bir sorunu olan kronik gerilim hormonal dengeyi ve sperm üretimini olumsuz etkileyebiliyor. Bu nedenle, gerilimli durumlardan mümkün olduğunca kaçının ve gereksinim halinde ruhsal danışmanlık yahut farkındalık üzere gerilim idaresi tekniklerinden faydalanın.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
