İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin mesken sahipliğinde düzenlenen üç günlük Engellilik Çalıştayı, engelli hakları ve erişilebilirlik hususlarının ele alındığı panelle başladı.
Etkinliğin açılışında konuşan Cumhuriyet Halk Partisi’nin Aile ve Toplumsal Hizmetlerden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Aylin Nazlıaka, İzmir’i Türkiye’nin amiral gemisi olarak gördüklerini lisana getirerek “İzmir Büyükşehir Belediye Liderimiz Cemil Tugay’ın Sağlıklı Kentler Birliği Lideri olması ve engelli hakları konusundaki çalışmaları bu aktiflikleri İzmir’de yapmamızda tesirli oldu” dedi.
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Dr. Cemil Tugay ise işitme engellilerin hastane süreçlerinde onlara refakat edecek bir tercüman takımı kuracaklarını müjdeledi.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) tarafından “Erişebilirlik haktır” temasıyla düzenlenen üç günlük Engellilik Çalıştayı kapsamında Kaya Termal Otel’de engelli hakları ve erişilebilirlik başlıklarını kapsayan panel gerçekleşti. 14 büyükşehir, 21 vilayet ve İzmir ilçe belediyelerinin engelli alanında çalışmalar yürüten bürokratları ve 81 vilayetten il lider yardımcıları, panel öncesinde çalışma kümeleri oluşturdu. Kurulan masalarda, engelli haklarına yönelik fikir alışverişi yapıldı. CHP Aile ve Toplumsal Hizmetlerden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Aylin Nazlıaka da çalışma kümelerinin toplantısına katıldı.
“Yerel idarelere sorumluluk düşüyor”
Panelin açılış konuşmasını yapan CHP’nin Aile ve Toplumsal Hizmetlerden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Aylin Nazlıaka, İzmir’i Türkiye’nin amiral gemisi olarak gördüklerini lisana getirerek “İzmir Büyükşehir Belediye Liderimiz Cemil Tugay’ın Sağlıklı Kentler Birliği Lideri olması ve engelli hakları konusundaki çalışmaları da bu aktiflikleri İzmir’de yapmamızda tesirli olmuştur” dedi. Yerelde iktidar olmanın gerektirdiği değişik sorumluluklar olduğunu söyleyen Nazlıaka, “Engelli yurttaşlarımızın ve yakınlarının hayat kalitesini artırmak için daha fazla çalışmak ve daha fazla emek harcamakta da son derece kararlıyız. Hiç elbet, engelli yurttaşlarımızın önündeki pürüzlerin kaldırılmasında mahallî idarelere kıymetli bir sorumluluk düşüyor. Her bireyin özgürce gezebildiği, çalışabildiği, eğlenebildiği, öğrenebildiği, toplumsal hayatta etkin bir formda yer alabildiği bir kent, engelli bireylerin de hakkıdır” kelamlarına yer verdi.
Resmi kurum sayısı az
Engelli bireylerin bakım ve rehabilitasyon hizmetlerine erişiminin Türkiye’de büyük bir sorun olduğunu kelamlarına ekleyen Nazlıaka, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün bilgilerine nazaran, 2002 yılında bakım ve rehabilitasyon merkezlerinden yatılı hizmet alan engelli sayısının yalnızca bin 843 kişi olduğunu, 2023 yılının temmuz ayı prestijiyle bu sayının sadece 7 bin 58 olabildiğini tabir etti. Bu artışın engelli nüfusunun artışıyla kıyaslandığında hayli yetersiz kaldığına dikkat çeken Aylin Nazlıaka, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’ndan alınan bilgilere nazaran, Türkiye’de 2023 yılı prestijiyle yatılı olarak hizmet veren yalnızca 107 bakım ve rehabilitasyon merkezi var. 149 umut konutu, 135 gündüz merkezi ve gündüz hizmeti veren yatılı kuruluş var. Yani toplamda 391 resmi kurumdan bahsediyoruz. Bir yanda 11 milyon civarında olduğunu öngördüğümüz bir engelli nüfus var, öbür tarafta yalnızca 391 resmi kurum var. Bu datalar bile Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın neden gerçek datalara ulaşmamızı istemediğini gösteriyor” dedi.
Eğitim, istihdam, sıhhate erişim sorunları
Engellilerin eğitime erişiminde de birçok maniler olduğunu belirten Aylin Nazlıaka, engelli erkeklerin yüzde 10,9’unun, engelli bayanların ise yüzde 32,4’ünün okuma yazma bilmediğini tabir etti. Engelli bireylerin sıhhat hizmetlerine erişim konusunda bir dizi önemli sıkıntıyla da karşı karşıya kaldığını kaydeden Nazlıaka, “Bu sıkıntılar, ömür kalitelerini direkt etkilemekte ve günlük hayatta karşılaştıkları pürüzleri daha da derinleştirmektedir” diye konuştu. Engellilerin istihdamına ait de konuşan Nazlıaka, “Kamuda yüzde 4, özel kesimde ise yüzde 3 engelli çalıştırma mecburiliği bulunuyor. Lakin kamuda çalışan engelli oranı yüzde 1,35’e takılı kalmış durumda. Ayrıyeten, engelli bireylerin iş bulabilmesi, ekseriyetle engelli kontenjanı ismi altında sonlu sayıda açılan konumlarla mümkün oluyor” bilgisini verdi.
Başkan Tugay’dan işitme engellilere müjde
İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Pınar Okyay moderatörlüğünde düzenlenen panel, engelli alanında çalışmalar yürüten sivil toplum kuruluşlarının iştirakiyle yapıldı. Pek çok farklı alanda engelli haklarının masaya yatırıldığı panelde, birebir vakitte İzmir Sağırları Müdafaa ve Kalkındırma Derneği Başkanı Metin Atak söz alarak işitme engelli vatandaşların hastanelerde işaret lisanı tercümanlarına muhtaçlık duyduklarını tabir etti. Lider Tugay, hastaneye giden ve işaret lisanı tercümanına gereksinim duyan engelliler için bir grup kuracaklarını duyurdu.
“Önümüzde kocaman bir misyon var”
Panelde konuşulan bahisler üzerinden değerlendirmede bulunan Lider Tugay, “Bugün burada hepimize çok değerli sorumluluklar, misyonlar düştüğünü, düşeceğini bildiğimiz bir alanla ilgili bedelli bir çalışma yapılıyor. Engellilerle ilgili ne vakit bir yerde konuşsak insanlarda birikmiş bir kızgınlık ve yansıyı görüyorum. Haklılar, gayret etmesi sahiden çok sıkıntı bir alan. Uzun yıllar toplumsal yardım dışında eller tutulur bir gelişme sağlanamamış bir alan. Engellilerin her türlü hakka erişimi ile ilgili önümüzde kocaman bir vazife var. Bugün burada bulunan Aziz Kocaoğlu ve Burhan Özfatura Liderlerin vaktinden beri tesirli adımlar atıldı lakin ne yapsak kâfi değil. Lakin biz bu mevzuyu burada konuşuyorsak problemlerin farkında olduğumuzu, adım atmak için çalışmaya hazır olduğumuzu, şu anda mahallî idareler eliyle yapabileceğimiz her şeyi yapmak için çok daha ağır uğraş göstereceğimizi tabir ediyoruz” diye konuştu.
“Çalıştay, ışık tutacak”
İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis Lider Vekili Altan İnanç ise Engellilik Çalıştayı’na İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak katkı koymaktan memnuniyet duyduklarını tabir ederek “Engelli yurttaşlarımızın İzmir’de manisiz yaşaması için İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak ihtimam gösterdiğimizin bilinmesini isterim. Bugün ve yarın yapılacak sempozyumların, tartışmaların, sonuç metinlerinin Türkiye’nin toplumsal demokrat siyasetlerine, partimizin toplumsal demokrat siyasetlerine katkı koyacağına, ışık tutacağına inancım tamdır” dedi.
“Siyaset üstü değil, siyasetin konusu”
Konuşmaların akabinde panel kısmına geçildi. Hak Temelli Engelli Siyasetleri konusunda sunum yapan İstanbul Planlama Ajansı Lider (İPA) Vekili Avukat Turan Hançerli, engellilerin kendi vücutlarında ya da zihinlerinde yaşadıkları sorunları üzerinden konuşmadıklarını, bu sorunların güzelleştirilmesi üzere bir beklentilerinin olmadığını söyledi. Engellilerin beklentilerinin eşit hayat, haklara ve imkanlara eşit halde erişmek olduğunu vurgulayan Hançerli, 1997’de İmar Kanunu’na erişilebilirlikle ilgili düzenleme geldiğini, 2005 yılında da oy birliği ile Özürlüler Hakkında Kanun çıkarıldığını hatırlattı. Ortadan geçen 20 yılı aşkın müddet boyunca erişilebilirlik konusunun hala konuşulduğunu tabir eden Hançerli, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Engelli konusu siyaset üstü bir mevzu değil, siyasetin bahsidir. Halktan yana toplumdan yana olanlar, insan haklarını önemseyenler ve onların siyasetçileri, yani toplumsal demokratlar bu meseleleri çözer. Siyaset üstü değil, bilakis tam da siyasetin mevzusudur. Siyaset, partiler, demokrasi olmadan bu sorun çözülmez, çözülemez.”
Engelli bayanlarda erişilebilirlik sorunu
Kadının Güçlenmesi için Engellilik Siyasetleri hakkında sunum yapan Birleşmiş Milletler Bayan Birimi’nden (UN WOMEN) Gülbanu Altunok Sıkıntılı de Türkiye İstatistik Kurumu’na nazaran (TÜİK) her engellilikte bayan engelli oranının daha yüksek olduğunu kaydetti. Eğitim, istihdam ve birçok hakka erişimde bayanların daha geride olduğunu açıklayan Altunok Kaygılı, “Okuma yazma oranı erkekler ve bayanlar ortasında çok daha farklı ve bayanlar daha dezavantajlı durumdalar. Geçen yıl araştırma tasarladık ve Engelli Bayan Derneği ile 991 bayanla görüşerek çalışma yürüttük. Bayanların 898’i ile direkt görüşüldü. 83 bayan bakım vereni aracılığıyla çalışmaya dahil oldu. Eğitim, sıhhat hizmetlerin, istihdam, toplumsal hayata iştirak ve şiddetten korunma düzeneklerine erişimleri soruldu. Eğitime erişim ve eğitime devam etmek bayanların toplumsal hayat ve istihdama iştiraki için kıymetli. Araştırmada bayanların yarıya yakını eğitimlerine istediği seviyeye kadar devam edememiş. Gelir kaynaklarına bakıldığında bayanların yüzde 61’i gelirlerini hanedeki öteki bireylerden sağlandığını söylüyor. Harcamalarının gelirinden fazla olduğunu söyleyenlerin oranı ise yüzde 41. İşe müracaatta sorun yaşayanların oranı yüzde 70’lere varıyor. Yüzde 10’a yakın bayanın ise hiçbir sıhhat garantisi yok” tabirlerini kullandı.
Aşı reddi
Sağlıkta Erişilebilirlik konusunda sunum yapan Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hatice Şahin, “Ülkemizde aşılama siyaseti 1972’de başladı. Ondan evvel doğanlar çocuk felci aşılaması yapılmadığı için engellilik durumu ile karşılaştı. Hayata dezavantajla başladı. Bu, farklı eşitsizlikleri devamında getirdi. Şu anda dünyada 1 milyar 300 milyon engelli bireyin olduğu söyleniyor. Engelli bireylerde hayat müddeti eksi 20 yıl. Demek ki sıhhatte eşitsizliğin en kıymetli göstergesi ömür mühletinin kısalması. Sıhhat hizmetleri 2011’den beri bölündü, liberal siyasetlerin çok ağır olduğu noktalara gitti. Sağlık ocağı sistemi parçalandı. Sıhhatte bütüncül bakma ortadan kalktı. Özel dala kaydırılan sıhhat iktisadının diğer bir tarafıyla birlikte engelli bireylerin sıhhat hizmetlerinden yararlanması, izlenmesi ya da önlenmesi ile ilgili sorunlar var. Örneğin topuk kanı aldırma, aşılama çok değerli. Aşı reddi, sıhhat siyasetlerinin bölünmüşlüğü içinde baş edemediğimiz bir durum. Sıhhatteki öteki bir toplumsal bileşen, bizim engellilik durumlarımızı giderek derinleştirecek ve artıracak. SMA ve otizmli bireylerle ilgili oranların giderek arttığını görüyoruz. Genetik danışmanlık verilmezken, engelliliği önleyemeyiz, sıhhatte eşitsizliği ortadan kaldıramayız” diye konuştu.
“Engelliler hakkındaki kanunda düzenlemeler gerekiyor”
İzmir Barosu Engelli Hakları Komisyonu’ndan Avukat Müjgan Bilgen Özen de Adalette Erişilebilirlik hususlarında sunum yaptı. Bilgen İtina, hukuk okuryazarlığından bahsetti. Engellilerin bilgiye erişemediği için hak ihlalleri yaşandığına dikkat çeken Müjgan Bilgen İtina, “18 yaş altı bütün şiddet mağduru çocukların sözleri uzmanlar eşliğinde alınıyor. Zihinsel engelli şahıslar ve ruhsal teşhis alanlar yargılamalarda büyük problemler yaşıyor. Bağlantıyla ilgili yargılama esnasında 18 yaşını bitirmiş de olsa mağdur hakları yönetmeliğinde düzenlemeye gidilmesi gerekiyor. Adalet sisteminin temelinde insan odaklı bakış açısının yer alması gerekiyor. Engelliler hakkındaki kanuna kesinlikle Engelli Hakları Sözleşmesi’ndeki düzenlemelerin girmesi gerekiyor” dedi.
Çalıştay kapsamında düzenlenen paneli CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu, CHP İzmir Milletvekili Yüksel Taşkın, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin evvelki devir liderleri Aziz Kocaoğlu ve Burhan Özfatura da izledi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
