Ülkemizde çiftlerin yaklaşık %15’i kısırlık sorunu ile karşı karşıya kalıyor. Nedenler ortasında biyolojik faktörler olabileceği üzere, geç yaşta evlilik, çevresel etkenler ve sıhhat hizmetine erişim kısıtlılığı üzere durumlar da yer alabiliyor. Kısırlık sürecinde hem erkeklere bağlı nedenler hem de bayanlara bağlı etkenler olduğu üzere çiftin her ikisinden kaynaklanan meseleler da kelam konusu olabiliyor. Erkeklerde görülen kısırlığın sebepleri ortasında; sperm sayısının düşük olması, sperm hareketliliğinin az olması ve varikosel gibi sorunlar gözlemlenebiliyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Üroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Abdulmuttalip Şimşek, günümüzde erkek kısırlığının görülme sıklığı ve nedenleri hakkında bilgi verdi.
Erkek kısırlığının en sık nedeni varikosel
Varikosel erkek kısırlığının bilinen en kıymetli nedeni olarak söz edilmektedir. Varikosel, testis toplardamarlarının bacaklardaki varis tarzı genişlemesine klinik olarak verilen ismidir. Testis ısısının ve kan akımının bozulması, kirli kan içindeki toksik hususların testiste birikmesi ile testis işlevlerinin etkilenmesi durumudur ve bu da sperm ile testosteron üretimini bozmaktadır. Bunun yanında varikosel, rahatsızlıklara yahut ağrılara neden olarak, testisin zayıf gelişmesine, düşük sperm üretimine yahut kısırlığa yol açabilmektedir. Bu komplikasyonları gidermek için şahsa varikosel tedavisinde cerrahi müdahale önerilmektedir. Mikroskobik varikoselektomi süreci ile bu sorun konforlu bir biçimde tedavi edilebilmektedir.
Ancak son vakitlerde tüm tetkiklerin yapılmasına karşın her iki cinste de infertilite nedeni bulunamayan olaylar da görülebilmektedir. Bu durum çevresel ve kişisel faktörlerin de kısırlık nedeni olabileceğini göstermektedir.
Sigaranın dumanı bile kısırlık üzerinde tesirli
Erkek üreme sistemi çeşitli kimyasal ve fizikî casuslara karşı önemli hassaslık göstermektedir. Bu casuslar çoklukla mesleksel ortamda ve etrafta yaygın olarak bulunmaktadır. Bu çevresel faktörlerin başlıcaları ortasında; radyasyon maruziyeti, hareketsiz hayat usulü, devamlı kullanılan ilaçlar, ağır sigara ve alkol tüketimi, kurşun-arsenik-hidrokarbonlar üzere toksinler, testiste ağır ısı artışları (sauna, hamam yahut yüksek sıcaklıkta banyo), çeşitli hormonların alımı (özellikle spor salonlarında) sayılabilmektedir.
Üreme çağındaki erkeklerin yaklaşık %40-50’si sigara kullanmaktadır. Sigara dumanı karbonmonoksit, kadmiyum üzere faklı çeşitlerden kimyasal bileşik içermektedir. Bu hususların erkek üreme sistemi üzerine negatif tesirleri olduğu bilinmektedir. Tıpkı vakitte sigaranın bedenin prolaktin (stres hormonu), LH ve testosteron hormon seviyesinde değişikliğe yol açtığı araştırmalar ile gösterilmiştir. Sigaranın sperm gelişimini olumsuz etkilediği bilinmektedir. Yapılan farklı değerlendirmelerde tedavi edilebilir infertilitenin en sık nedeni olan varikosele bağlı sperm bozulmalarında, sigara tüketim oranı ile artan oranda spermyogram parametrelerinde (sayı, hareketlilik, hal oranı) bozulma ve gebelik oranında azalma olduğu gösterilmiştir. Sigara tüketim ölçüsünün artması ile sperm hareketlilik oranı, morfolojik yapı ve sperm kromozom yapısında bozulmalar artmaktadır.
Alkol tüketimine dikkat!
Erkeklerde ağır alkol alımı hem fizikî hem de zihinsel düzgünlük halini bozduğu üzere impotans ( sertleşme sorunu), yumurtalıkların küçülmesi, erkek göğüslerinin büyümesi (jinekomasti) ve cinsel istekte azalma üzere olumsuz durumlara da yol açabilmektedir. Kısa vadeli yahut aralıklı alkol alımında bu tesirler daha az görülmektedir. Alkol birebir vakitte beyin ile testis ortasındaki aksı bozarak hormon üretimini bozabilmektedir. Bunun sonucunda sperm hareketliliği azalmakta ve bozuk spermler oluşmaktadır. Alkoliklerde FSH hormonu denilen ve sperm hücrelerinin üretimi için testisleri uyaran hormon üzerine alkol toksik tesir yaprak spermyogenes işlevini düşürmektedir. Alkolün öbür bir tesiri de anejekülasyondur. Bu durum boşalma sırasında hiç sperm hücresinin gelmemesi manasına gelmektedir. Böylece de kısırlık görülme durumu tetiklenmektedir.
Teknoloji kullanımı çocuk sahibi olmanın önüne geçebiliyor
Teknolojik aletler her geçen gün artmakta ve hayatımızı kolaylaştırdığı üzere öbür yandan sıhhatimiz üzerinde önemli hasarlar bırakabilmektedir. Bu teknolojik gereçlerin birçoğu elektromanyetik radyasyon kaynağıdır. Bu radyasyon ekseriyetle ısı tesiriyle ziyan vermektedir. Günlük yaşamamızda sık kullandığımız bilgisayar, cep telefonları, televizyon ve radyo üzere gereçler elektromanyetik radyasyon yaymaktadır. Bunlar biyolojik, ısısal, genetik ve karsinojenik tesir göstermektedir. Cep telefonu bağımlılığı günlük ömrümüzün ayrılmaz bir kesimi haline gelmiştir. Cep telefonları çoklukla bel bölgesinde testislere yakın olarak taşınmaktadır, bu da erkek kısırlığının görülme riskini artırmaktadır. Yapılan bir çalışmada cep telefonu kullanım müddeti ile sperm parametrelerinin bozulması ortasında alaka tespit edilmiştir. Buna nazaran hiç telefon kullanmayan olağan bireylerde bozulma hiç yokken, 2 saat ve üzeri kullanan şahıslarda sperm sayısı, morfoloji ( spermin büyüklüğü, biçimi, görünümü) ve hareket oranlarında manalı derecede azalma olduğu bildirilmiştir. Sonuç olarak teknolojik aletlerin bilhassa cep telefonu ve bilgisayarların çocukluk çağından itibaren ağır olarak kullanıldığını düşünülürse, erkek kısırlığında değerli bir yere sahip olduğu iddia edilmektedir. Bunun için bilhassa erkeklerde telefon kullanım müddetlerini kısıtlamak, testislerden uzak bir yerde tutmak ve baz istasyonlarından olduğunca uzak yerlerde yaşamayı seçmek alınabilecek tedbirler ortasında yer almaktadır.
Obezite ve yetersiz güç alımı kısırlığa taban hazırlayabilir
Erkek kısırlığında değerli mevzulardan biri de beslenme alışkanlıklarıdır. Beden sıhhatimiz için kâfi ve istikrarlı beslenmek her hastalık için önleyici bir faktördür. Bunun yanı sıra beden yükü da üreme sistemi üzerinde bir faktördür. Obezite, erkeklerde testosteron ölçüsünde azalmaya yol açmaktadır. Bu da bedendeki hormonal dengeyi değiştirdiği için (testosteron-östrojen-SHBG-FSH-LH) üreme sistemi üzerine negatif tesir yapmaktadır. Obezite kadar yetersiz güç alımı da üreme sistemini olumsuz etkilemektedir. Erkekler düşük kalorili beslendiklerinde sperm hareketlerinde düşmeler olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Kısa müddette süratli kilo kaybına neden olan düşük kalorili diyetler, beslenme istikrarının bozulması (karbonhidrat-protein-yağ oranı) üreme sıhhatini olumsuz etkileyerek kısırlığa yol açmaktadır.
Dar pantolon giyen erkeklerde kısırlık riski artıyor
Erkek kısırlığının birçok nedeni bulunmakla bir arada başka bir nedeni de giyinme alışkanlığıdır. Erkek testisleri skrotumda düşük ısıda koruma edilmektedir. Bu ısının yükselmesi sperm üretimini olumsuz etkilemektedir. Sıcak su ile duş almak, sauna, dar pantolon tercih etmek ve suspansuvar tip iç çamaşır giymek testis ısısını artıracağı için infertiliteye sebep olabilmektedir. Bilhassa infertilite sorunu olan erkeklerin bu bahislere dikkat etmesi epeyce kıymetlidir.
Tüm bu nedenler dışında uyku alışkanlığı, ağır spor aktivitelerinde bulunma, salgın hastalıklar, iklim değişiklikleri, coğrafik yapılar, kanserde kullanılan kemoterapik ilaçlar, radyoterapi, ağır gerilim ve anksiyete üzere nedenler de erkek infertilitesinde kıymetli yere sahiptir. Erkek infertilitesi çok ayrıntılı incelenmesi gereken, epey hassas bir mevzudur. Bu nedenle erkek kısırlığı araştırılırken her hasta özelinde multidisipliner bir yaklaşım ile sürecin yürütülmesi gerekmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
