Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, sınırsız bireyler konusunu kıymetlendirdi.
Sınır kişilik bozukluğu olanlar bu durumu doğal hal olarak algılıyor
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, sınır kişilik bozukluğunun (borderline) başlangıçta, psikoz (akıl hastalığı) ve nevroz ortasındaki hudutları ayırt etmek için kullanıldığını söz ederek, “Psikoz, gerçeklik testinin bozulduğu, yani hayal, gerçek, hayal ayrımlarının yapılamadığı yahut irrasyonel davranışların sergilendiği bir akıl hastalığıdır. Nevroz ise daha çok kişinin bağlantılarının bozulduğu ve toplumsal sorunların yaşandığı bir durumdur. Fakat, psikoz ve nevroz ortasında gidip gelen, tedavide çok zorlanılan kişilik tipleri mevcuttu ve ‘borderline’ terimi bunlar için kullanıldı. Hudut kişilik özellikleri herkeste az çok bulunabilir. Hudut kişilik bozukluğu varsa, kişi bunu bir sorun olarak görmez, doğal hali üzere algılar. Bu durumu fark edemez, olağan kabul eder ve o denli davranır. Bu, bir kişilik bozukluğudur ve bu bireyler yakınlarına en çok sorun çıkaranlardır. Hudut kişilik bozukluğunun belirli bir noktadan sonra his durum bozukluğuna dönüştüğü de görülür.” diye anlattı.
Tutarsızlıkta tutarlılar!
Sınır kişilik özelliklerinden birinin duygusal tutarsız olduğunu ve bu şahısların sabah diğer, akşam öteki düşünen bir gün içinde dört mevsimi yaşayan, his düzenlemesi yapmakta zorlanan şahıslar olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu şahısların bir öbür özellikleri de güvensizliktir. Daima endişeyle yaşar, berbat bir şey olacakmış üzere hissederler. Korkuları çok yüksektir ve içlerinde kronik bir boşluk duygusu vardır. Bu boşluk duygusu nedeniyle devamlı huzursuz ve tetiktedirler. Kimlik karmaşası da sıklıkla yaşanır. Kendi toplumsal kimliklerini, cinsel kimliklerini ve tüm kimliklerini sorgularlar. Kaos ve gelgitler çok fazladır, bu nedenle istikrarsız kişilik özellikleri sergilerler. Tutarsızlıkta tutarlıdırlar. Abartılı duygusal dengesizlikleri hayatlarının her alanına yansır. Dış dünyada yansıttıkları ile iç dünyaları farklıdır. Bu özellikler nedeniyle, en çok münasebet sorunu yaşayan şahıslardır.” dedi.
Aynı gün içinde kolaylıkla aşık olur, birden bırakırlar…
Bazı psikiyatri ekollerinde “bipolar 3” olarak isimlendirilen ve his durum bozukluğunun yeni bir alt kümesi olarak tanımlanan “eşik altı his durum” bozukluğu olan bireylerin de bulunduğunu lisana getiren Prof. Dr. Tarhan, “Bu bireylerde temel kıymetlere ve ahlaki normlarına uymayan davranışlar görülür ve kolay kolay aşık olurlar, birden bırakırlar. Bu durumu gün içinde de yaşanabilirler. Bu hudut kişilik bozukluğunun ilaç tedavisi gerektiren bir formu olarak kıymetlendirilir.” diye konuştu.
Bütün kişilik bozukluklarının yüzde 30-40’ının genetik faktörlere dayandığını belirten Prof. Dr. Tarhan, “Borderline kişilik bozukluklarına sahip bireyler, karşı tarafın hislerini algılayamazlar, duygusal okuryazarlıkları yoktur. Kendi hislerini da okuyup anlamakta zorlanırlar, duygusal farkındalıkları eksiktir ve duygusal transferi sağlıklı bir biçimde gerçekleştiremezler. Bu nedenle dengeli ve inançlı bağlantılar kurmakta zahmet çekerler.” tabirinde bulundu.
Sınır kişilik bozukluğunun temelleri çocukluk devrinde atılıyor
Sınır kişilik bozukluğunun temellerinin çoklukla ilgisiz bir aile ortamında, çocukluk devrinde atıldığını kaydeden Prof. Dr. Tarhan, “Bu bireylerde çocukluk çağı travmaları sıklıkla görülür ve ekseriyetle memnun bir çocukluk periyodu geçirilmez. Ailede rol model olacak şahıslar, yani anne, baba ve onların alakası, çocuk tarafından örnek alınır. Şayet aile içerisinde kararlı, dengeli ve sağlıklı bir ilgi yoksa, çocuk neyin düzgün, neyin makûs, neyin yanlışsız, neyin yanlış olduğunu anlayamaz. Çocukluk periyodunda yapması gereken his regülasyonunu öğrenemez. Hudut kişilik bozukluğunun en besbelli özelliklerinden biri, sağ beyinlerinin düzgün çalışmamasıdır. Sağ beyin, duygusal beyindir; sol beyin ise rasyonel beyindir. Ön beyin dengeyi sağlar. Fakat bu şahıslarda sağ beyin tutarsız çalışır ve kişiyi sağ beyni yönetir. Ön beyin dengeyi sağlayamaz. Yani aklına birinci geleni yapar, güzeline gideni yapar ve son duyduğuna inanır. Bu nedenle evlilik olgunluğu bile yoktur. Karşı cinsle uygunsuz davranışlar sergilerler, tutarsız davranışları vardır. Çocukluk devirlerinde biriktirdikleri anılar daima sorunludur.” halinde konuştu.
Narsistik özellikler de taşıyorlar
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, hudut kişilik bozukluğu olan bireylerde narsistik özelliklerin de olduğunu, ekseriyetle kendilerinde sorun görmedikleri için, terapiye sevdikleri şeyi yahut çocuklarını kaybetmemek için geldiklerini ve ekseriyetle eşlerini suçladıklarını anlatarak, “Öncelikle o şahısların kişilik profilini çıkarıyoruz; güçlü ve zayıf istikametlerini belirliyoruz. Hayattaki ego ideali, ömür ideolojisi, olayları ele alış biçimi, sorun çözme tarzı, gerilimle baş etme tarzı ve beşerlerle bağlantı kurma biçimi üzere ögeleri inceliyoruz. Bunları belirledikten sonra hem kişilik profilini kıymetlendiriyoruz hem de hastalığın biyolojik boyutu var mı diye araştırıyoruz. Çünkü his, fikir ve davranışlarımızın organı beyindir. Beyindeki altyapı bozuksa, kimyası bozuksa ve tehlike devreleri fazla çalışıyorsa (bu bireylerde beyindeki tehlike devreleri çok çalışır), her şeyi abartırlar ve felaketleştirme eğiliminde olurlar. Şayet durum böyleyse, biyolojik boyutu da ele alıyoruz.” dedi.
Kişinin kendini tanıması, güçlü ve zayıf taraflarının farkında olması önemli
Terapilerde bu bireylerde birinci adımın farkındalık olduğunu tabir eden Prof. Dr. Tarhan, “Kişinin kendini tanıması, güçlü ve zayıf istikametlerinin farkında olması değerlidir. Bu farkındalıktan sonra tutarlılık çalışılır. Bu şahıslara çeşitli transfer terapileri, diyalektik davranışçı terapiler, bilişsel davranış tedavileri ve olumlu psikoterapi üzere prosedürler uygulanır. Bu bireylerde beyin daima negatife ve tehlikeye odaklı çalıştığı için olumlu sinirsel devreler oluşturulamaz. Bu tedavilerle, kişinin olayların olumsuz istikametini görmesinin yanı sıra, olumlu taraflarını üretmeyi öğrenmesi sağlanır. Bu sayede gerilim idaresini öğrenmiş olur. Bu şahısların en büyük zayıf tarafları gerilim idaresi yapamamalarıdır; orantısız, uygunsuz ve tutarsız reaksiyonlar verirler. Bu nedenle bu bireylerde öfke ve intihar eğilimi yüksektir.” diye konuştu.
Borderline şahısların libidinal güçlerinin yüksek!
Prof. Dr. Tarhan, Hollywood yıldızı Marilyn Monroe’nun genç yaşta intihar ederek hayatını kaybettiğini, daima iki uç ortasında gidip gelen bir kişiliğe sahip olduğunu tabir ederek, “Borderline bireylerin bir öbür özelliği de libidinal güçlerinin yüksek olmasıdır. Hem bayanlarda hem de erkeklerde libidinal güçleri yüksektir ve bu da onları cazibeli kılar. Karşı tarafı çok fazla etkilerler. Ancak bu şahıslar memnun olamazlar. Zira her şeyleri olmasına karşın, memnunluğu yanlış yerde, daima diğerlerinde ararlar. Borderline şahısların değerli bir özelliği de diğerlerinin onlara yardım etmesini, gereksinimlerini gidermesini beklemesidir. Terapilerde en çok üzerinde durulan nokta, bu bireylerin kendi iç dünyalarında keyifli olmayı öğrenmeleridir. Kendi iç dinamikleriyle memnun olmayı öğrenebilirlerse, çocukluk çağı travmalarının üstesinden gelebilirler. Bu bireylerde çocuklukta duygusal istismar ve ihmal çok sık görülür.” tabirinde bulundu.
Duygusal olgunluğu olmamış kişiler…
Bu şahısların his regülasyonunu yapamayan bireyler olduğunu da kaydeden Prof. Dr. Tarhan, “40 yaşındaki bir insan şayet 10 yaşındaki bir insan üzere davranıyorsa onun duygusal olgunluğu yoktur. Yani öbür fizikî gelişimi güzel olabilir kaslı olabilir şey olabilir lakin içindeki çocuksu tarafları devam ediyordur. Bunlar birden fazla immatür denilen duygusal olgunluğu olmamış şahıslardır. Borderline özellikleri de çok fazladır bu şahıslarda. Davranış hudutlarını öğrenemedikleri için çok yanılgı yaparlar. Yanılgı yaptıkları vakit eleştirilirler ve kendilerine itimatları azalır. Güvenilirlik konusunda hudut kişilik bozukluklarının en büyük sorunu, inançlı bağlantı kuramamalarıdır. Kendilerini inançta hissetmezler, diğerlerini da inançta hissettirmezler. Yakın münasebet kuramazlar. Bağlanma sorunu yaşarlar. Kaçıngan bağlanma yaparlar.” dedi.
Borderline kişilik bozuklukları olan şahıslar ‘düzelmek istiyorum’ derse yüzde 50 tahlil var
Sosyal alakalarda toplumsal sonlar olduğunu kaydeden Prof. Dr. Tarhan, “Karşı tarafın hakları, gereksinimleri ve hislerini bilmek değerlidir. Birinci evvel duygusal okuryazar olmak gerekir; kendi hislerini okuyacaksın ve ona nazaran uygun davranışı geliştireceksin. Hudut Kişilik Bozukluğu olan şahıslar bu davranışı geliştiremezler. Bu özellikleri nedeniyle en büyük berbatlığı kendilerine yaparlar, mutsuzdurlar. Beyinlerinde bir fırtına vardır. Bu şahısların beyninde daima bir savaş vardır. Fakat beyindeki nörobiyolojik bozulma olduğu için, evvel onu tedavi etmeden terapi yapamazsınız. Borderline kişilik bozuklukları olan bireyler ‘Ben böyleyim, memnun değilim, düzelmek istiyorum’ derse yüzde 50 tahlil var diyebiliriz.” diye konuştu.
Madde bağımlılığı görülüyor…
Bağımlılığın Borderline kişilik bozukluğunda en çok rastlanılan sorun olduğuna işaret eden Prof. Dr. Tarhan, “Çünkü içlerinde kronik boşluk hissi olduğu için keyifli olamadıkları için husus bağımlılığı süreksiz bir rahatlık verir. Gitgide dozunu artırırlar. ‘Hızlı yaşa genç öl cesedin güzel olsun’ denilen tipler Borderline tiplerdir.” halinde konuştu.
Borderline bireylere terapide gelecek projeksiyonu çalışılıyor
Bu şahısları geçmişle savaştıklarını ve daima diğerlerini suçladıklarını söyleyen Prof. Dr. Tarhan, şöyle devam etti:
“Bu bireylerin bir özelliği de gelecek miyobudurlar. Geleceği göremezler. Terapilerde gelecek projeksiyonu çalışılır. ‘Bu davranışı yaparsan bu türlü bir sonuç olur’ denir. Orta ve uzun vadeli düşünme maharetleri çalışılır. Doyumu erteleme hüneri üzerinde durulur. Ergenlerde de benzeri durumlar yaşanır. Borderline şahıslara terapide gelecek projeksiyonu çalışılır. Geçmişle ilgili alınacak dersler üzerinde durulur ve zihinsel gücünü bugünü de kullanma marifeti geliştirilir.”
Borderline şahıslar kendi iç dünyalarında keyifli olmayı öğrenmeli
Prof. Dr. Tarhan, Borderline kişilerin kendi iç dünyalarında keyifli olmayı öğrenmeleri gerektiğini lisana getirerek, “Bu şahıslar, karşı tarafa hisle verdikleri için karşı taraf onu görmezse aniden yerin tabanına batırırlar. Bu özellikleri nedeniyle bu şahıslar sürdürülebilir bir alaka yapamazlar. Beş kez evlenir beşinden de boşanır. Hiçbir arkadaşlıkta uzun vadeli, dengeli arkadaşlık yapamazlar. Daha sonra da kendilerini suçlarlar. Duygularını yönetemezler.” biçiminde kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
