Astım, çocukluk çağının en sık görülen kronik hastalığıdır ve dünya çapında teşhis alan hasta sayısı giderek artmaktadır. Ekseriyetle erken çocukluk periyodunda başlar, ergenliğe kadar şikayetler devam eder. Çocukluk çağında; okul devamsızlığı, acil servis ziyareti ve hastaneye yatışların kıymetli bir nedenidir. Nedeni belirlenmemiş olsa da çevresel maruziyetler ile doğal biyolojik ve genetik yatkınlıkların bir kombinasyonu olduğu düşünülmektedir. Sigara dumanı, hava kirliliği, soğuk ve kuru hava, keskin kokular ve obezite astım atağını tekikleyen nedenler ortasındadır. Memorial Sağlık Grubu Medstar Antalya Hastanesi Çocuk Alerjisi Bölümü’nden Uzm. Dr. Gülnar Aliyeva, çocuklarda görülen astım ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Ailede alerji hikayesi varsa…
Çocuklarda öksürük, hışıltı, nefes darlığı yahut nefes almada zorluk, aktivitede kısıtlanma yahut daha çabuk yorulma astımın belirtilerindendir. Birinci derece akrabalarda alerjik hastalık kıssası astım riskini artırabilir. Öksürüğün balgamsız, tekrarlayan yahut kalıcı olması ve geceleri daha fazla görülmesi, antrenman, gülme, ağlama yahut sigara dumanına maruziyet sonucu ortaya çıkması durumlarında akla astım gelir. Benzeri biçimde hışıltının da uyku sırasında olması yahut aktivite, ağlama, gülme, sigara dumanı ya da hava kirliliği ile tetiklenmesi astımı işaret eder. Düşük doz inhale kortikosteroid tedavisi ile 2-3 aylık müddette hastanın şikayetlerinin düzelmesi astım tanısı desteklemektedir.
0-2 yaş ortasında da görülebiliyor
5 yaşından büyük çocuklarda astım teşhis kriterleri erişkin hastalarla misal formdadır. 5 yaşından küçük çocuklarda, bilhassa de 0-2 yaş ortasında, hışıltı ve öksürük üzere inişli çıkışlı teneffüs semptomları astım dışı nedenlerle de görülebilmektedir. Ayrıyeten hava yolu kısıtlılığı ve ilaç karşılığı rutin olarak bu yaş kümesindeki çocuklarda ölçülememektedir. Üst teneffüs yolu enfeksiyonu sırasında öksürük, hışıltı, nefes almada zorluk şikayetlerinin 10 günden uzun sürmesi, yılda üçten fazla atak olması yahut ağır atak olması ve/veya geceleri berbatlaşması, ataklar ortasında öksürük, hışıltı yahut nefes darlığı şikayetlerinin olması, yaşıtlarına nazaran daha çabuk yorulması, atopik dermatit, besin alerjisi yahut ailede astım öyküsü olması astımı düşündüren belirtilerdendir.
Alerjiye yatkın olan bireyler risk grubunda
En az 2-3 ay mühlet ile nizamlı olarak inhale kortikosteroid ve gerektiğinde kısa tesirli beta2-agonist (SABA) kullanımın denenmesi astım tanısı için yol gösterici olabilir. 5 yaşından büyük çocuklarda teneffüs işlev testi astım tanısı için kullanılmaktadır. Tedavi sırasında şikayetlerde düzelme ve tedavi kesildikten sonra hasta durumunun berbatlaşması astım teşhisini takviyeler. Alerjenlere hassaslık, deri prik ve alerjen-spesifik IgE testleri ile ölçülebilir. Üç yaşından büyük astımlı çocukların birçoklarında alerjik duyarlanma vardır lakin olmaması astım teşhisini dışlamaz. Kronik astım gelişimini ön gören en değerli parametre alerjen hassaslığı olarak bulunmuştur. Radyolojik tetkikler nadiren gereklidir. Astım tanısı kuşkulu ise altta yatan yapısal anormallikleri, kronik enfeksiyonları, yabancı cisimleri ve ayırıcı teşhiste yer alan öteki hastalıkları dışlamak için kullanılabilir.
Çocukta büyüme ve gelişme geriliği olabilir
Astım teşhisini kesinleştirmeden evvel hışıltı, öksürük ve nefes darlığı yapan başka nedenlerin düşünülmesi ve dışlanması değerlidir. Büyüme-gelişme geriliği olması, şikayetlerin yenidoğan devrinde yahut çok erken periyotta başlaması, teneffüs semptomları ile bağlantılı kusma, devamlı olan hışıltı, astım tedavilerine yanıtsızlık, tipik tetikleyicilerle (örneğin viral üst teneffüs yolu enfeksiyonları) şikayetlerin olmaması, bölgesel akciğer yahut kardiyovasküler semptomların olması, çomak parmak, viral enfeksiyon dışında hipoksemi (kandaki oksijen düzeyinin düşüklüğü) olması teşhiste astım dışında düşünülmesi gereken durumlardır.
Tedavi yaş kümelerine nazaran planlanıyor
Diğer yaş kümelerinde olduğu üzere küçük çocuklarda da astım idaresinin maksadı; semptom denetimi sağlayarak olağan aktivitenin devam ettirilebilmesi, akut alevlenme riskini azaltılması, olağan akciğer işlevlerinin ve gelişiminin devam ettirilmesi ve ilaç yan tesirlerinin en aza indirilmesidir. Çocuklarda tedavi yaş kümesine nazaran: yani 5-6 yaş altı, 6-11 yaş, adolesan yaş kümesine nazaran düzenlenir. Tedavi; birinci teşhis anında astımın şiddetine, astım teşhisli ve tedavi alan çocukta ise astım denetim duruma nazaran tedavi basamakları göz önünde bulundurularak planlanır. Astım hastaları için sigara, hava kirliliği, aeroalerjen hassaslığı tedbiri, yıllık grip aşısı üzere çevresel faktörler her vakit göz önünde bulundurulmalıdır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
