Toplumda bilinirliği süratle artan kavram dijital bağımlılık; bireyin telefon, tablet, bilgisayar üzere dijital aygıtları ya da internet aracılığıyla toplumsal medya yahut çevrim içi oyunlar üzere içerikleri kontrolsüz ve çok halde kullanması manasına geliyor. Bu sorunun; kişinin günlük ömrünü, toplumsal bağlarını, akademik yahut mesleksel işlevselliğini olumsuz etkileyebilecek önemli bir sorun olduğuna dikkat çeken Anadolu Sıhhat Merkezi Hastanesi’nden Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu Tezel, “Sosyal medyada, görüntü oyunları, arkadaşlık uygulamaları, çevrim içi araştırma, alışveriş, haber takibi üzere denetimli tüketildiği vakit yarar sağlayabilecek kullanımları, bağımlılıktan korunarak sürdürmek önemli” dedi.
Dijital bağımlılık beynin; ödül sürece, dürtü denetimi ve duygusal düzenleme üzere temel fonksiyonlarından sorumlu bölgelerini etkileyen nöropsikolojik bir sıkıntıdır. Dopamin salınımının tetiklenmesiyle bağımlılığın pekiştiğini belirten Anadolu Sıhhat Merkezi Hastanesi’nden Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu Tezel, “Dijital içerikler beyindeki birtakım bölgelerde dopamin salınımını daima teşvik ederek kısa vadeli haz beklentisini artırır. Bu durum vakitle odaklanma, ruh hali düzenleme ve sağlıklı bağlantılar kurma hünerlerini zayıflatır. Beynin en çok etkilenen bölgelerden biri olan karar verme ve öz kontrolden sorumlu prefrontal korteks, dijital bağımlılarda hem yapısal hem fonksiyonel olarak zayıflar. Ayrıyeten duygusal reaksiyonlar açısından amigdala, dikkat ve çoklu vazife maharetleri noktasında da parietal lob da ziyan görür. Tüm bu değişimler, dikkat müddetini kısaltır ve odaklanma zahmetine yol açar. Bu nedenle dijital bağımlılığın erken fark edilerek önüne geçilmesinin, beyin sıhhati açısından kritik olduğunu unutmamak gerekir” dedi.
Dijital dünyaya bağımlı olanlar daha çok erteliyor
Aşırı dijital kullanımının, bireyleri çevrim içi etkileşimlere öncelik verir hale getirebileceğine dikkat çeken Tezel, “Bu durum; aile üyeleri, arkadaşlar ve partnerlerle yüz yüze irtibatın ve birlikte geçirilen kaliteli vaktin azalmasına yol açarak alakalarda çatışmalara neden olabilir. Aslında teknoloji, şahıslar ortasındaki araları ortadan kaldırarak toplumsal bağları güçlendirme imkânı yaratsa da dozu kaçırıldığı takdirde kişinin tam aksisi halde sanal dünyaya ağırlaşarak toplumsal bağlarının zayıflamasına ve yalnız hissetmesine yol açabilir. Buna ek olarak akademik, mesleksel ve ferdî alanlarda erteleme, dikkat dağınıklığı ve verimlilik kaybı gözlemlenebilir. Bireyler dijital dünyada geçirdikleri süreyi denetim altına alamazlarsa, odaklanma ve dikkati sürdürme marifetleri zayıflamaya başlar” dedi.
Risk altındaki küme 9-18 yaş arası
Dijital bağımlılığın en çok çocukları ve ergenleri etkilediğini paylaşan Tezel, “Özellikle bilişsel gelişimini şimdi tamamlamamış 9-18 yaş ortası; dürtü denetimi ve öz kontrol marifeti yeteri kadar olgunlaşmadığı için dijital uyaranlara karşı daha hassastır. Bu yaş kümesinde bulunan toplumsal medya, oyun ve çevrim içi etkileşimlere yönelik yüksek ilgi, bağımlılık riskini artırır. Yetişkinlerde de dijital bağımlılık görülebilir lakin gelişmiş otokontrol maharetleri sayesinde risk daha düşüktür. Bilhassa 10-15 yaş ortası bireylerde hafıza ve karar verme üzere faal düşünme süreçlerinden sorumlu yürütücü denetim ağına ilişkin beyin bölgelerinde fonksiyonel kontakların genel olarak azaldığını ortaya koyan çalışmalar var. Bu mevzuda yapılan çeşitli araştırmalara nazaran hem dijital araçlara bağımlı hem de çalışan ebeveynlere sahip ergenler, daha yüksek risk taşıyor” dedi.
Sanal dünyaya düşkünlük uyku nizamını de bozuyor
Yapılan bir çalışmaya nazaran teknoloji bağımlılarının uyku sorunu yaşama mümkünlüğünün, bağımlı olmayan bireylere kıyasla 2,2 kat daha yüksek olduğunu paylaşan Tezel, “Yine birebir araştırmaya nazaran, bağımlı bireylerin uyku mühletinin olağan bireylere nazaran daha sıhhatsiz ve kısa olduğu da göz önüne serilmiştir. Aynı vakitte toplumsal medya kullanımının gençler ortasındaki artışı, bilhassa genç kızların öz itimadı ve vücut memnuniyetini de zedeliyor. Kimi araştırmalar, medya içeriklerinin vücut memnuniyetsizliği ve yeme bozukluklarıyla bağlantılı olduğunu gösteriyor, birtakım içeriklerin; kıyaslama, kendini-yaşantısını-bedenini beğenmeme, suçlama, öz kıymet eksiklikleri, öfke ve motivasyon düşüklüğüne sebep olabileceğini ortaya koyuyor” biçiminde konuştu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
