DEÜ’lü Uzmandan Yeni Eğitim-Öğretim Yılı Öncesi Uyarılar: Okula Yeni Başlayacak Çocuklar İçin Doğru Yaklaşım Kritik Öneme Sahip

2025-2026 Eğitim ve Öğretim Devri 8 Ekim’de başlıyor. Milyonlarca öğrenci ders başı yapmaya hazırlanırken, bu yıl birinci sefer okula adım atacak çocuklar için ailelerin gerçek yaklaşımı büyük değer taşıyor. DEÜ Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Remzi Oğulcan Çıray, bilhassa anasınıfı ve 1. sınıf öğrencilerinin okula ahenk sürecine dikkat çekerek ebeveynlere kıymetli tavsiyelerde bulundu.

Dr. Remzi Oğulcan Çıray, çocukların okul sürecine adapte olma süreçlerinde sık sık yapılan yanlışlara dikkat çekti. Bilhassa birinci kere okula gidecek çocukların okula, arkadaşlarına ve derslere adaptasyon sürecinde ebeveynlerin yapması gerekenleri tek tek sıralayan Çıray, “Okula başlama süreci, bilhassa anasınıfına ya da birinci sınıfa adım atan çocuklar için kıymetli bir gelişimsel dönüm noktasıdır. Bu süreçte çocuğun duygusal olarak hazırlanması, itimat hissinin desteklenmesi ve sistemli bir rutine geçişi epeyce değerlidir. Okul başlamadan evvel yapılacak küçük hazırlıklar, süreci epey kolaylaştırır. Yaz devrinde bozulan uyku ve yemek nizamının, okul başlamadan bir müddet evvel yavaş yavaş düzeltilmesi çocuğun daha az zorlanmasını sağlar. Çocuğun okula başlamadan evvel okul binasını görmesi, sınıfına girmesi, öğretmeniyle tanışması ve orada oyun oynayabilmesi de tasayı azaltır,” dedi.

“ÇOCUKLAR EBEVEYNLERİNİN TELAŞLARINI ÇARÇABUK HİSSEDER”

Ebeveynlerin korkularını okula birinci kere başlayacak çocuklarına yansıtmamaları gerektiğini vurgulayan Çıray, “Bu periyotta anne-babaların, okulun ne olduğunu ve neden gidildiğini çocuklarına kolay, anlaşılır ve olumlu bir lisanla açıklamaları gerekir. Çocuğun ‘okulda yeni şeyler öğreneceği, arkadaşlar edineceği ve oyun oynayacağı’ vurgulanmalı, sürece dair belirsizlik azaltılmalıdır. Okulun birinci günlerinde ebeveynlerin en değerli rolü inanç verici ve dengeli bir duruş sergilemektir. Çocukla vedalaşırken kısa, net ve kararlı bir formda ayrılmak gerekir; uzun ve duygusal vedalar çocuğun korkusunu artırır. Anne-babaların sakin, inanç veren bir hal içinde olmaları çok değerlidir zira çocuklar ebeveynlerinin korkularını çarçabuk hisseder. Birinci günlerde zorlanılsa bile çocuğun okula nizamlı olarak devam etmesi sağlanmalıdır, bir-iki gün orta vermek alışma sürecini daha da zorlaştırabilir. Mesken ortamında da çocuğun sürece ahengini desteklemek mümkündür. Okul sonrası oyun, dinlenme ve ödev için nizamlı vakitler yaratmak, çocuğa inançlı bir çerçeve sunar. Çocuğun eforunun övülmesi, muvaffakiyete değil uğraşa odaklanılması özgüvenini pekiştirir. Her çocuğun ahenk sürecinin farklı olduğu unutulmamalıdır. Kimi çocuklar birkaç gün içinde okulu benimserken, kimileri daha uzun müddet dayanağa muhtaçlık duyabilir. Bu süreçte kıyaslamalardan kaçınmak, sabırlı olmak ve çocuğun ferdi suratına hürmet göstermek gerekir,” diye konuştu.

“ANNE-BABALARIN, ÇOCUĞUN HİSLERİNİ ANLAMAYA İTİNA GÖSTERMESİ ÖNEMLİ”

Çocukların toplumsal, duygusal, zihinsel ve fizikî manada okula hazır olmasının kritik olduğunu belirten DEÜ Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Remzi Oğulcan Çıray şunları söyledi:

“Okula hazır olma süreci bütüncül bir gelişim basamağıdır. Toplumsal açıdan, çocuğun akranlarıyla bağlantı kurabilmesi, oyun kurabilmesi ve paylaşabilmesi kıymetlidir. Bu marifetler, anaokulu periyodunda küme oyunları, ortak etkinlikler ve yaşıtlarla vakit geçirerek gelişir. Ailelerin çocuklarına akran münasebetlerini deneyimleyebilecekleri fırsatlar sunmaları bu açıdan çok yararlıdır. Duygusal açıdan, çocuğun temel ayrılık derdini tolere edebilmesi, kendini tabir edebilmesi ve hayal kırıklıklarıyla başa çıkmayı öğrenmesi gerekir. Bunun için anne-babaların çocuğun hislerini anlamaya, kabul etmeye ve inançlı bir formda hudut koymaya ihtimam göstermesi kıymetlidir. Kısa periyodik ayrılıklara alıştırmak, hislerini sözlerle ifade etmesine dayanak olmak ve muvaffakiyete değil gayrete odaklanan bir yaklaşım sergilemek çocuğun duygusal dayanıklılığını artırır. Zihinsel açıdan, dikkatini bir müddet odaklayabilmek, yönergeleri takip edebilmek, temel kavramları (renk, biçim, sayı, aksilikler gibi) bilmek okula hazır oluşun kıymetli göstergelerindendir. Çocuğun bu hünerleri kazanabilmesi için meskende masal kitapları okumak, soru–cevap oyunları oynamak, birlikte günlük hayatı planlamak (örneğin, evvel kahvaltı yapacağız, sonra parka gideceğiz) üzere etkinlikler faydalıdır. Fizikî açıdan ise çocuğun kendi başına tuvalet muhtaçlığını karşılayabilmesi, kolay öz bakım maharetlerini (el yıkama, giyinme, yemek yeme) yerine getirebilmesi, kalem tutma, kesme–yapıştırma üzere ince motor maharetlerini ve koşma, tırmanma, zıplama üzere kaba motor hünerlerini kazanmış olması kıymetlidir. Bu nedenle çocukların konutta sorumluluk almasına müsaade vermek, hareketli oyunlar ve el hüneri gerektiren etkinlikler sunmak çok kıymetlidir.”

“UYUM SÜRECİNİN VAKTE YAYILAN BİR SÜREÇ OLDUĞU UNUTULMAMALI”

“Okula ahenk devrinde ebeveynlerin en sık yaptığı yanılgılardan biri kendi dertlerini çocuğa yansıtmalarıdır,” diyen Çıray, çocuğun üzerinde gereksiz yük oluşturmaktan kaçınılması gerektiğini belirterek, “Anne-baba, çocuğun ayrılmakta zorlanacağını düşündükçe bu telaş çocuğa da geçer; çocuk aslında kendi hissinden çok ebeveynin tedirginliğine reaksiyon verir. Bilhassa birinci günlerde ağlayarak vedalaşmak ya da kararsız davranmak çocuğun inançta hissetmesini zorlaştırır. Bir öbür sık yanılgı, vedaları uzatmaktır. Kimi aileler çocuğun daha kolay ayrılacağını düşünerek uzun uzun sarılır, kelamlar verir ya da ‘biraz daha bekleyeyim’ diye sınıfın kapısında kalır. Bu durum çocuğun ayrılığı daha da güç yaşamasına neden olur. Halbuki kısa, net ve kararlı bir veda çocuğun inanç hissini pekiştirir. Ebeveynlerin sıkça düştüğü bir öbür yanılgı, çocuğun yansılarını küçümsemek ya da kıyaslamaktır. ‘Koca çocuk oldun, ağlanır mı?’, ‘Bak başkaları hiç ağlamıyor!’ üzere kelamlar, çocuğun hem hissini değersizleştirir hem de özgüvenini zedeler. Çocuğun hissini kabul etmek, ‘Biliyorum zorlanıyorsun, lakin vakitle kolaylaşacak,’ üzere itimat verici sözler çok daha fonksiyoneldir. Kimi aileler ise okula gitmeme konusunda taviz vermektedir. ‘Bugün gitme, yarın başlarsın,’ ya da ‘Hastaymışsın üzere davranalım,’ biçiminde esnemeler, çocuğun okula karşı tasasını pekiştirir ve ahenk sürecini uzatır. Dengeli olmak, okulun hayatın nizamlı bir modülü olduğunu çocuğa hissettirmek çok kıymetlidir. Bunların yanı sıra, çok beklenti ve baskı da sık görülen yanlışlardandır. Çocuğun çabucak arkadaş edinmesini, derhal ahenk sağlamasını ya da derslerde muvaffakiyet göstermesini beklemek onun üzerinde gereksiz bir yük oluşturur. Çocuğun ahenk sürecinin vakte yayılan, ferdî bir süreç olduğu unutulmamalıdır,” tabirlerini kullandı.

OKUL KORKUSU VE KAYGISI

Okul kaygısının en sık görülen belirtilerini de paylaşan Çıray, “Sürekli karın ağrısı, mide bulantısı üzere bedensel şikayetler artıyorsa okul telaşından kelam edilebilir. Çocuğun hislerini küçümsememek, okuldan büsbütün uzak tutmamak gerekir. Bu durumda öncelikle çocuğun hissini anlamaya çalışmak ve derdini küçümsememek çok değerlidir. ‘Ağlanacak bir şey yok!’ üzere tabirler yerine ‘Zorlandığını anlıyorum, birlikte aşacağız,’ üzere destekleyici cümleler daha fonksiyoneldir. Çocuğun okuldan büsbütün uzaklaştırılması yerine, tertipli ve kısa vadeli de olsa okulda bulunması sağlanmalıdır. Gerekirse öğretmenle iş birliği içinde, çocuğun kendini inançta hissedeceği bir tertip oluşturulabilir. Bu süreçte ebeveynin sakin ve kararlı olması, çocuğa inanç verir. Okula ahenk süreci; sabır, anlayış ve iş birliği ile muvaffakiyetle tamamlanabilir,” diye konuştu.

ÖĞRETMENLERE DE MİSYON DÜŞÜYOR

Çıray, son olarak, öğretmenlerin sürecin en kıymetli destekçisi olduğunun altını çizerek, çocuklara inanç verici tavır sergilemelerini, ferdi farklılıkları gözetmelerini ve ailelerle daima bağlantı halinde olmalarını önerdi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı