Türkiye’nin en büyük özel kesim çay üreticisi Doğuş Çay ve TEMA Vakfı işbirliğiyle yürütülen ‘Her Dem Toprak İçin’ projesi kapsamında, Rize’nin en değerli geçim kaynaklarından olan çayın sağlıklı topraklarda, birebir lezzet ve kalitede yetiştirilmesini sağlamak hedefiyle eğitim ve farkındalık çalışmaları gerçekleştiriliyor. Yoğun kimyasal gübre kullanımı sonucunda çay topraklarının yüzde 86’sının çok asidik hale gelerek verimli ve sürdürülebilir çay tarımını tehdit etmesi nedeniyle başlatılan projede, toprağın sıhhatine kavuşmasıyla birlikte çay tarımının sürdürülebilirliği tekrar tesis ediliyor.

Çay tarımı için toprak pH kıymeti ülkü düzeye ulaştı

Projenin 2021-2024 yıllarını kapsayan üçüncü evresinde; Rize’nin İkizdere, Fındıklı, Çayeli, Güneysu, Merkez ve Pazar; Trabzon’un Of ve Artvin’in Kemalpaşa ilçelerindeki toplam 8 farklı bahçede toprak ıslahı çalışmaları yapıldı. Topraktaki asitliği gidermek üzere yapılan organik gübre, tarım kireci, çay atığı kompostu ve çapalama çalışmalarıyla kimyasal gübrelerden uzaklaştırılan topraklar süratle sıhhatine kavuşmaya başladı.  

Başlangıçta toprağı ekstrem asit (ortalama pH kıymeti 4,1) olan tüm bahçelerde yapılan uygulamalar ile toprak asitlik bedeli, çay için ülkü düzeylere (pH 5,0-6,0) ulaştı. Ayrıyeten topraktaki mikroorganizma faaliyetlerinde de artış gözlemlendi.

Sadece randımanı değil, çayın kalitesi de arttı

Yapılan çalışmalar sonucunda toprak sağlığındaki güzelleşme, çay kalitesine de yansıdı. Uygulama yapılmayan topraklara kıyasla ortalama yüzde 58 randıman artışı sağlanırken, her yıl yapılan yaş çay yaprak tahlillerine nazaran, 2024 yılı sonunda çayın tat ve aromasına tesir eden polifenol ölçüsünde yüzde 32, demin suya geçme oranına tesir eden ekstrakt ölçüsünde yüzde 8 artış oldu. Kuru çay randımanına olumsuz tesir eden selüloz ölçüsü ise yüzde 35 azaldı.

“8 yılda toplam 13 bin 600 şahsa ulaşarak kıymetli ölçüde farkındalık sağlandı”

2016–2017 yıllarında farkındalık eğitimleriyle başlayan ‘Her Dem Toprak İçin’ projesi, vakit içinde kapsamını genişleterek örnek tarım uygulamaları ve toprak uygunlaştırma çalışmalarıyla gelişimini sürdürdü. 2018–2020 devrinde Rize merkezli uygulamalara tartı verilirken, 2021–2024 yıllarını kapsayan üçüncü kademede çalışmalar Trabzon ve Artvin vilayetlerini de kapsayacak halde genişletildi.

Doğuş Çay Yönetim Kurulu Üyesi Olağanüstü Karakan Batallı, proje kapsamında yürütülen eğitim çalışmalarının 8 yıl içinde 13 bin 600 şahsa ulaştığını kaydederek, “Projemizin maksat kitlesindeki tüm kısımlara çay bitkisinin ekolojisine uygun toprak şartları, bitki besleme, gübreleme, budama, hasat ve toprak idaresi konusunda bilgilendirme çalışmalarıyla teorik ve pratik teknikler TEMA Vakfı tarafından sunuldu. Bu çalışmalar ile çay üretimini en kaliteli ve sürdürülebilir hale getirmek, toprağı güzelleştirerek gelecek jenerasyonlara aktarmak hedefiyle kıymetli bir farkındalık sağladık” şeklinde konuştu. 

“Hem bölge insanını hem de ülke iktisadını desteklemeyi hedefledik”

Projenin rapor sonuçlarını da kıymetlendiren Batallı, Türkiye’de erozyon ve çölleşmeyle gayret eden, başta toprak olmak üzere tüm doğal varlıkların korunmasına yönelik bilimsel temelli çalışmalar yürüten TEMA Vakfı ile iş birliği yapmaktan duydukları memnuniyeti lisana getirdi. Batallı, “Toprağın sıhhatine kavuşmasıyla elde ettiğimiz randıman artışı ve eser kalitesi, sürdürülebilir ve lezzetli çay üretimi için çok pahalı. Kuruluşumuzdan bu yana, 40 yıldır sahip çıktığımız unsur ve değerlerimizle standartlara, insan sıhhatine ve tabiata gösterdiğimiz itinası bugün de birebir kararlılıkla sürdürüyoruz. Bugün, Rize’de 5 adet çay sürece ve Ordu’da 1 adet çay paketleme fabrikası ile yıllık 50 bin ton üretim kapasitesine sahip bir şirket olarak 55 bin çay çiftçimiz ile bu alanda değerli bir yol aldık. Çalışmalarımızın kazanımlarını somut olarak ölçebilmenin gururunu yaşıyoruz” dedi. 

Çay üretimini sıhhatsiz üretim tehdidinden kurtarmanın ehemmiyetini de vurgulayan Batallı, “Ülkemizi dünya tüketiminde birinci, üretiminde ise beşinci sıraya taşıyan; sudan sonra en çok tüketilen içecek olan çayın sağlıklı topraklarda üretilmesi ve bu üretimin sürdürülebilir kalite ve lezzette olması, yalnızca markamızın doğduğu Rize’deki bölge insanımızın değil, tıpkı vakitte Türkiye iktisadının de kalkınması ve en değerlisi tüketicilerimizin hak ettikleri bedeli görmesi manasına geliyor. Bu nedenle, hem üreticilerimizin hem de tüketicilerimizin geleceğini düşünerek çıktığımız bu yolda gösterdiğimiz ihtimam ve emeğe önümüzdeki devirde de sürat kesmeden devam edeceğiz” değerlendirmesinde bulundu. 

 “Toprağı korumak, ömrü korumaktır”

TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Lideri Deniz Ataç, sağlıklı toprağın; hayatın ve tabiatın sürdürülebilirliği açısından temel bir öge olduğuna dikkat çekti. Ataç, “Toprak sıhhati ziraî bir problem olmanın yanı sıra ekosistemlerin devamlılığı, biyolojik çeşitliliğin korunması ve insan ömrü için de hayati bir değere sahiptir. TEMA Vakfı olarak iki toprak sevdalısı Kurucu Onursal Liderimiz, merhum Hayrettin Karaca ve merhum A. Nihat Gökyiğit’in çizdiği ‘sağlıklı toprak, sağlıklı yaşam’ prensibiyle kurulduğumuz günden bu yana, toprağın korunmasını bir etraf siyaseti değil, bir hayat siyaseti olarak görüyoruz. Doğuş Çay ile uzun yıllardır sürdürdüğümüz ‘Her Dem Toprak İçin’ projesi de bu anlayışımızın somut bir yansımasıdır. Bu projeyle bir kere daha gördük ki, toprağı yanlışsız formüllerle iyileştirdiğimizde sırf randıman artmıyor; tıpkı vakitte eser kalitesi yükseliyor, üretici destekleniyor ve tüketiciye daha sağlıklı eserler ulaşıyor. Sağlıklı bir toprağın sağladığı bütünsel yararlar, hem bugünün gereksinimlerini karşılamaya hem de yarının ömür hakkını garanti altına almaya hizmet ediyor. Bu proje, sağlıklı toprağın sürdürülebilir tarım için nasıl temel bir öge olduğunu göstermesi açısından son derece kıymetli bir örnek olmuştur. TEMA Vakfı olarak bu sürecin her evresinde yer almak ve uzun soluklu bu iş birliğiyle toprağı koruyarak üreticiyi desteklemek, bizim için hem büyük bir sorumluluk hem de büyük bir umut kaynağı” halinde konuştu.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı