Çocukların bedensel, ruhsal ve toplumsal olarak yetişkinliğe adım attığı doğal bir gelişim periyodu olan ergenlik yaşı kız çocuklarında ortalama 10 yaş, erkek çocuklarında ise 11 yaş civarında başlıyor. Üreme hormonlarının tesiriyle bir dizi değişimin yaşandığı ergenlik belirtilerinin kızlarda 8, erkeklerde 9 yaşından daha erken başlaması ise “erken ergenlik” olarak tanımlanıyor. Dünyada ve ülkemizde her bin çocuktan 2-6’sını etkileyen erken ergenliğin görülme oranı, çağımızın kıymetli bir sorunu olan obezite ile birtakım kimyasal ve hormonal eserlerin tüketiminin artmasına paralel olarak yükseliyor. Erken ergenlik, kimi çocuklarda uzunluk kısalığına neden olabildiği için ebeveynlerin son yıllarda en çok kaygılandıkları bahislerin başında geliyor. Acıbadem International Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Aliye Sevil Sarıkaya, aslında erken ergenliğin erken ve yanlışsız tedaviyle yönetilebilen bir durum olduğunu belirterek, “Ayrıca, erken ergenliğin yalnızca küçük bir kısmında tedaviye muhtaçlık duyulur. Tedaviden aktif sonuç alınmasında ise ailenin şuurlu ve dikkatli olması, gereksiz dehşete kapılmadan, lakin geç kalmadan uzman görüşü alması çok değerlidir. Bu nedenle, çocuğun büyümesi tertipli olarak takip edilmeli; uzunluk ve kilo takibi aksatılmamalıdır” diyor.
Kızlarda 10 kat fazla görülüyor
Erken ergenlik; gerçek ergenlik ve yalancı ergenlik olmak üzere iki kümeye ayrılıyor. Gerçek erken ergenlik; beyindeki hipotalamus-hipofiz sisteminin vaktinden evvel aktive olmasından kaynaklanıyor. Hipotalamus-hipofizden hormonların salınımının artmasıyla kız ve erkeklerde yumurtalar uyarılıyor ve bu tablo cinsellik hormonlarının artışına neden oluyor. Erken ergenlik kızlarda 10 kat fazla görülüyor ve çoğunlukla sebebi bulunamıyor. Erkek çocuklarında ender rastlanırken, daha çok santral hudut sistemi lezyonları, kist, düzgün yahut berbat huylu tümör, travma yahut enfeksiyon üzere patolojik etkenlerden kaynaklanıyor. Yalancı erken ergenlik ise hipofiz ihtarından bağımsız olarak, cinsiyet hormonlarının farklı nedenlerle artması olarak tanımlanıyor. Âlâ yahut makus huylu tümörler, kongenital adrenal hiperplazi (Böbrek üste bezinin bir hastalığı ) ile Mc Cune Albright sendromu yalancı erken ergenlik sebebi olabiliyor.
Ani ve süratli uzunluk uzamasına dikkat!
Kız çocuklarında göğüste tek yahut çift taraflı büyüme, erkek çocuklarında testis hacmindeki artış, erken ergenliğin birinci habercileri oluyor. Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Aliye Sevil Sarıkaya, “Kız çocuğunda sekiz yaşından evvel göğüs gelişimi başladıysa, erkek çocuğunda dokuz yaşından evvel testislerde büyüme oluştuysa, her iki cinsiyette ani ve süratli uzunluk uzaması dikkat çekiyorsa, davranışsal ve ruhsal değişiklikler belirginleştiyse, çocuk endokrinolojisi uzmanı olan tabibe başvurmakta gecikmeyin” ikazında bulunuyor.
Obezite erken ergenliğin yaygın bir sebebi
Ailede erken ergenlik hikayesinin olması riski artırsa da çevresel etkenler çok daha fazla tesirli oluyor. Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Aliye Sevil Sarıkaya, çocuklarda son yıllarda süratle artış gösteren obezitenin erken ergenliğin yaygın ve değerli bir sebebini oluşturduğuna dikkat çekerek, “Bunun nedeni ise bedendeki yağ oranının artması ile adipoz dokudan salgılanan leptin hormonunun artarak hipotalamik GnRH salgısını uyarabilmesidir” diyor.
Kimyasal eserlerden ekran kullanım süresine…
Bazı hormonal ve kimyasal eserlerin de erken ergenliğe yol açabildiği ihtarında bulunan Dr. Aliye Sevil Sarıkaya, ebeveynlerin dikkat etmeleri gereken sebepleri şöyle özetliyor: “Gıda ambalajındaki birtakım kimyasallar, plastik eserler, tarım ilaçları, hormon içeren kozmetik eserler ve paklık eserlerindeki kimyasallar, artan ekran kullanım mühleti ile uyku sistemi bozukluğu da bedendeki hormonal dengeyi etkileyebilir ve bunun sonucunda erken ergenliğe yol açabilir. Bunların yanı sıra anne baba ayrılığı, aile içi şiddet, duygusal ihmal, sevgisizlik üzere aile içindeki meseleler hipotalamus üzerinden nöro endokrin aksı etkileyip, ergenliği başlatabilir. Uyku sisteminin bozulması ve gerilimli ortam melatonin azalması yapabilir. Melatonin ergenliği baskılayıcıdır ve düzeyinin düşmesi ergenliği uyarabilir.”
Erişkin uzunluğu kısa kalmasın!
Erken ergenlik, tedavide gecikildiği takdirde, çocuklarda fizikî ve ruhsal olarak değerli problemlere neden olabiliyor. Örneğin, kemik yaşı süratli ilerlediği için büyüme plakları erken kapanabiliyor ve erişkin uzunluğu kısa kalabiliyor. Bunun yanı sıra yaşıtlarına uygun olmayan fizikî ve ruhsal gelişimleri toplumsal ahengi zorlaştırabiliyor. Lakin, çabucak telaşa kapılmanıza gerek yok! Zira, bu sıkıntılar erken ergenlik yaşayan her çocukta görülmüyor, ayrıyeten erken devirde tedaviye başlandığında önlenebiliyor.
Tedaviyle ergenlik süreci yavaşlıyor!
Ergenlik belirtilerinin erken yaşlarda başlaması ebeveynlerin kaygılanmalarına yol açabiliyor. Aslında, erken ergenlik sorunu yaşayan çocukların yalnızca küçük bir kısmında tedaviye gereksinim duyuluyor. Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Aliye Sevil Sarıkaya, ayrıyeten erken ergenliğin tedavi edilebilen bir durum olduğunu, bu nedenle ebeveynlerin çabucak kaygıya kapılmamaları gerektiğini belirterek, süreci şöyle özetliyor: “Tedavide amaç ergenlik sürecini yavaşlatmak, bu sayede uzunluk uzamasına vakit tanımak ve çocuğun ruhsal gelişiminin yaşına uygun halde devam etmesini sağlamak. Gerçek erken ergenlik tanısı alan çocuklarda hipofizden salgılanan LH ve FSH hormonlarının baskılanmasını sağlayan, ekseriyetle ayda bir yahut üç ayda bir uygulanan iğne tedavileri (GnRH analogları) ile ergenlik süreci yavaşlatılmaktadır. ”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
