Ege Üniversitesi(EÜ) Etnografya Müzesi ve İzmir Koleksiyonerler Birliği tarafından “Müze Söyleşileri: Koleksiyonerler” aktiflikleri kapsamında “İçinde Hayat Olan Fincanlar” söyleşisi düzenlendi. Moderatörlüğünü EÜ Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Haluk Sağlamtimur’un yaptığı aktiflikte konuşmacı olarak Koleksiyoner Tülin Çağlar yer aldı. Büyük ilgiyle karşılanan söyleşiye farklı kısımlardan akademisyenler ve koleksiyonerler katıldı.
Konuşmasının başında ‘kahve’ hakkında bilgilendirme yapan Tülin Çağlar, “Kahve çekirdekleri, kahve ağacının olgunlaşmış meyvelerinin çekirdeklerinden elde edilir. Bir kahve ağacı, dikiminden yaklaşık 5-6 ay sonra meyve verir. Kahve ağaçları, yetiştirildikleri bölgeye bağlı olarak ortalama 24-25 yıl boyunca meyve verirler. Kahve ağacında meyvenin toplanabilmesi için meyvenin olgunlaşma mühleti yaklaşık dokuz aydır. Kahve ağacı, yılda beş kiloya yakın meyve verir. Bu meyvelerin fakat 1 kilogramından kahve çekirdeği elde edilir” dedi.
“Kahvenin kırk yıl hatırı nereden geliyor?”
Kahve tarihine dair yaptığı bilgilendirmenin akabinde ‘Kahvenin kırk yıl hatırı vardır’ kelamının tarihçesini anlatan Çağlar, “Bu kıssa, Üsküdarlı Bilge Yusuf ile Rum balıkçı Stelyon’un kıssasına dayanır. 1895 yılında Eminönü İskelesi’nde balıkçı kahvesine giren Osmanlı zabiti, Rum palikaryası hariç herkese kahve ısmarlar. Lakin Bilge Yusuf herkese, Palikarya Stelyo’ya da ikram eder. Bu kahvenin ondan olduğunu söyler. 1905 Samos (Sisam) adasında Rum isyanı başlar, Bilge Yusuf adaya çıkan askerlerdendir. Birinci çatışmada esir düşer ve 2 yıl zindanda yatar. Esir pazarında satışa çıkarılan Bilge Yusuf’u Palikarya Stelyo alır ve ona özgürlüğünü geri verir. Ortalarındaki dostluk ise 40 yıl devam eder. Her ziyaretlerinde bir fincan kahve kesinlikle vardır. Çocuklarına ve torunlarına ‘Bir kahvenin 40 yıl hatırı vardır’ diye anlatırlar” dedi.
Çağlar, konuşmasına koleksiyonunda yer alan fincanları ülkelerine nazaran ayırıp devam etti. Limoges, Herend, Kuznetsov ve Meissen fincanlarının akabinde Osmanlı fincanları ile ilgili konuşan Çağlar, “Osmanlı Dönemi’nde 16. yüzyılın başlarında kullanılan fincanların alt kısımlarının geniş, üst gerçek daralan formlarda olduğu anlaşılmaktadır. Yasal Dönemi’nde de benzeri formların kullanıldığı görülür. Türk kahve fincanlarına mahsus olan bu biçim, kahve sunumuna ait makul özellikler nedeniyle tanımlanmıştır. Geniş taban alanı, ısı dağılımını ve ısı tavrını sağlar. Daralan ağza gerçek ani yükselme ise hem köpüğün ağırlaşmasını hem de kahvenin aromatik bileşenlerinin uçmasını engeller” diye konuştu.
“Düşük kaliteli fincandan donuk bir ses gelir”
Fincan satın alırken dikkat edilmesi gerekenleri vurgulayan Çağlar, “ Fincan yanları saydam bir yapıda olmalı. Ayrıyeten fincandan çıkan ses karakteristik bir ses olmalı. Bu noktada bambu çubuk kullanmak gerekir. Bambu çubuğu fincan yanına vurduğunuzda gereç düşük kalitede ise ses sağır ve donuk olur. Bu biçimde alıp almamaya karar verebilirsiniz ” dedi.
Söyleşinin akabinde Tülin Çağlar, koleksiyonuna dair yöneltilen soruları yanıtladı. Prof. Dr. Haluk Sağlamtimur tarafından kendisine “Teşekkür Belgesi” takdim edildi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
