Günümüzde dünyada en sık görülen kanserler ortasında birinci sırada yer alan cilt kanseri, erken devirde tedavi edilmediğinde hayatı tehdit edebiliyor. Üstelik, evvelce ekseriyetle 50 yaş üzerindeki bireylerde görülürken, son yıllarda bilhassa 20-40 yaş aralığında melanom tipi cilt kanserinde belirgin artış yaşanıyor. Acıbadem Fulya Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Emel Güngör, ağır güneşlenme alışkanlığının, güneşten hami kremlerin yetersiz uygulanmasının ve solaryumun gençleri daha riskli hale getirdiğine işaret ediyor. Bilhassa en tehlikeli cilt kanseri tipi olan melanom erken evrede tedavi edilebilirken, geç kalındığında ise süratle lenf bezlerine ve öteki organlara metastaz yapıyor. Melanom dışı cilt kanserleri ise ekseriyetle daha yavaş ilerlemelerine ve metastaz riski düşük olmalarına karşın tedavisinde geç kalınırsa büyük doku kayıplarına ve önemli komplikasyonlara yol açabiliyor. Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Emel Güngör, bu nedenle cilt kanserlerinde erken teşhisin yaşamsal kıymet taşıdığına dikkat çekerek, “Tümörü ne kadar erken yakalarsak tedavisi de o kadar kolay olur. Hasebiyle, erken teşhis için ayda bir defa ayna yardımıyla benlerin ve cildin hem güneş gören hem de görmeyen bölgelerinin incelenmesi büyük bir kıymet taşır” diyor. Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Emel Güngör, bu sayede var olan benlerdeki değişikliklerin erkenden fark edileceğini belirterek, “Özellikle 40 yaş sonrasında yeni çıkan her türlü cilt kabarıklığında, benin süratle büyüdüğü durumlarda, güzelleşmeyen yaralarda, var olan benlerdeki değişikliklerde vakit kaybetmeden dermatoloji doktoruna başvurmak, hayat kurtarmaktadır” bilgisini veriyor.
Önümüzdeki 10 yılda milyonlarca insan etkilenecek
Dünyada, melanom dışı, yani bazal hücreli ve skuamöz hücreli kanserler tüm kanserlerin yaklaşık yüzde 40’ını oluşturuyor. Bu sayılar cilt kanserinin en sık görülen kanser tipi olduğunu gösteriyor. Melanom ise tüm kanserlerin yaklaşık yüzde 1-2’sini oluşturuyor ve 6. sırada yer alıyor. Ülkemizde de melanom dışı cilt kanserlerinin birinci sırada, melanomun ise birinci 10 içinde yer aldığı belirtiliyor. Dünya Sıhhat Örgütü, cilt kanserinde önümüzdeki yıllarda global çapta artış beklendiği ihtarında bulunuyor. Dünya Sıhhat Örgütü tarafından 2022 yılında, dünya genelinde yaklaşık 1,5 milyon yeni melanom dışı cilt kanseri ve 330 bin yeni melanom hadisesi raporlandı. 2030 yılına kadar bu sayının melanom dışı cilt kanserlerinde yüzde 20-25, melanomda ise yüzde 35-40 oranında artacağı düşünülüyor. 2030’lu yıllarda her yıl milyonlarca kişinin cilt kanserinden etkileneceği öngörülüyor. Bu sayıların nüfus artışı ve yaşlanmaya bağlı olarak önümüzdeki 10 yılda yüzde 50 oranında artabileceği bildiriliyor.
Cilt kanseri iki kümeye ayrılıyor
Cildimizde yer alan her hücre tipinden farklı cinste kanser tipleri gelişiyor. Bunlar ortasında en sık melanom ve melanom dışı cilt kanserleri görülüyor. Melanom dışı cilt kanserleri kendi içinde bazal hücreli kanser (BHK) ve skuamöz (yassı) hücreli kanser (SHK) olarak iki başlıkta sınıflandırılıyor. Cildin bazal katmanındaki hücrelerinde gelişen bazal hücreli kanser çoğunlukla yüzde, bilhassa burun üzerinde görülürken; daha az olarak göğüs, sırt, kollar, bacaklar yahut saçlı deride ortaya çıkabiliyor. Cildin üst katmanlarını oluşturan çok katlı skuamöz hücrelerin kanseri olan skuamöz (yassı) hücreli kanser de bilhassa yüz ve dudaklarda görülüyor ve bazal hücreli kansere nazaran daha süratli büyürken yakınındaki lenf bezlerine ve uzak organlara sıçrama riski de oluyor. Deriye renk veren melanosit isimli hücrelerin kanserleşmesiyle oluşan melanom ise ciltte var olan benlerin üzerinden gelişebileceği üzere, rastgele bir öncü lezyon olmadan da ortaya çıkabiliyor.
Cilt kanserinin 8 kıymetli sinyali!
Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Emel Güngör, benlerinizde aşağıda yer alan değişiklikler varsa, vakit kaybetmeden bir dermatoloji uzmanına muayene olmanız gerektiği ikazında bulunuyor.
- Yeni bir ben çıkması ve süratle büyümesi
- Var olan benlerde büyüklük, renk ve form değişikliği
- Diğerlerinden farklı bir ben oluşumu
- Benin asimetrik bir biçimde olması
- Ben kenarlarının girintili ve çıkıntılı olması
- Ben üzerinde iki yahut daha fazla renk olması
- Bende kaşıntı, kanama ve/veya sulantı olması
- Bene dokunulduğunda pürüzlü yahut pul pul hissedilmesi
En değerli risk faktörü güneş ışınları
Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Emel Güngör, cilt kanserinde en kıymetli risk faktörünün ultraviyole (UV) ışınlarına ağır maruz kalmak olduğunu belirterek, “Bronzlaşmak için uzun müddet güneşlenen, bilhassa kısa tatillerde ağır güneş ışığına maruz kalan şahısların riski daha fazladır. Ayrıyeten, solaryum aygıtları da bu nedenle önemli risk oluşturur” diyor. Prof. Dr. Emel Güngör, yaşla birlikte biriken ultraviyole dozunun, katran-arsenik ve birtakım endüstriyel kimyasallara maruziyetin, ayrıyeten radyoterapi uygulanmış bölgelerin riski artırdığına işaret ederek, “Açık derili, çilli, sarı yahut kızıl saçlı, renkli gözlü bireyler ile ailesinde yahut kendisinde cilt kanseri hikayesi bulunan şahıslarda de risk artar. Bunların yanı sıra çok sayıda ve bilhassa sistemsiz biçimli atipik benlere sahip olanlar, tekrar bilhassa çocukluk periyodunda su dolu şiddetli güneş yanığı geçirenler, açık havada uzun müddet çalışmaları nedeniyle güneşe ağır maruz kalanlar ve bağışıklık sistemi zayıf olan şahıslar, kalıtsal hastalık olarak güneş ışığına hassasiyeti olan ve güneş hasar tamir düzeneklerinde sorun yaşayan şahıslar risk kümesinde yer alır” bilgisini veriyor.
Cilt kanserinden korunmak için 5 kritik kural!
Melanom ve melanom dışı cilt kanserlerinden korunmanın en kıymetli yolu, güneşin ziyanlı ultraviyole (UV) ışınlarına maruziyeti azaltmaktan geçiyor. Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Emel Güngör, cilt kanserine karşı alınması gereken tedbirleri şöyle sıralıyor:
- Güneş ışınlarının en güçlü olduğu saatlerde (10:00-15:00) güneş altında durmayın. Cildinizin kızarmasına müsaade vermeyin.
- SPF 30 ve üzeri güneş esirgeyici kremler kullanın. UV filtrelerinin yaş kümesine ve cilt tiplerine nazaran seçilmesi gerekiyor. Yeniden yüz ve gövde için farklı eserler tavsiye ediliyor. Bu nedenle, güneşten hami seçiminde dermatoloji doktorunuzdan yardım alın.
- Güneşten gözetici kremleri dışarıya çıkmadan en az 20 dakika evvel sürün ve her iki saatte bir tekrarlayın. Terleme sonrasında ve deniz yahut havuza girip çıktığınızda iki saati beklemeyin, eseri tekrar sürün.
- Geniş kenarlı şapkalar, güneş gözlükleri, uzun kollu ve sıkı dokunmuş giysilerle cildiniz ile güneş ışınları ortasına bariyer koyun. Sörf ve kano üzere sporlarda UV filtreli giysiler giyin, açık cilt alanlarına tercihen suya sağlam güneş esirgeyici kremler uygulayın.
- Solaryumdan kaçının.
Tedavideki birinci basamak cerrahi yöntem
Melanom ve melanom dışı cilt kanserlerinde teşhis biyopsiyle mutlaklaşıyor ve kanserin tipi ile alt tipi belirleniyor. Tedavinin haline ise hastanın yaşına, tümörün yerleştiği alana, tipine, büyüklüğüne ve hastanın eşlik eden öteki sıhhat sorunlarına nazaran karar veriliyor. Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Emel Güngör, cilt kanserlerinin tedavisinde birinci basamak olarak cerrahi sistem uygulandığını belirterek, süreci şöyle özetliyor: “Melanom dışı cilt kanserlerinde tümörün büyüklüğüne nazaran çıkarılması gereken sağlam cilt alanı belirlenir ve ikinci seansta sağlam alan tespit edilerek tümör cerrahi metotla çıkarılır. Melanom tedavisinde ise inançlı cerrahi hudut genişliği melanomun deri içindeki kalınlığına bağlı olarak belirlenir. Melanomun kalınlığı arttıkça birinci olarak lenf bezlerine daha sonra da öbür organlara yayılma riski yükselir. Bu nedenle, melanom hücrelerinin cilt içindeki düzeyine nazaran evreleme yapılır ve bu evrelemeye nazaran gerekirse komşu lenf bezleri incelenir, hatta ileri evre melanomlarda tüm beden mümkün metastazlar açısından taranır.” Prof. Dr. Emel Güngör, cerrahiye uygun olmayan melanom dışı cilt kanserinde ise özel kremler, kriyoterapi, elektrokoterizasyon ve radyoterapi üzere farklı seçeneklere başvurulduğunu belirtiyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
