Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, hoşluk takıntısı konusunu kıymetlendirdi.
Sol beyin mantıksal, sağ beyin ise duygusal ve estetik tarafı baskın yapıda…
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, hoşluk derdinin yalnızca ruhsal ya da toplumsal değil, tıpkı vakitte biyolojik bir boyutunun da olduğunu tabir ederek, “Biyolojik açıdan baktığımızda, bayan ve erkek beyinlerinin çalışma biçimi farklılık gösterir. Beynin sol yarım küresi daha çok mantık, muhakeme, tahlil, konuşma ve hesaplama üzere fonksiyonlarla ilgilidir; bu nedenle eril beyin olarak tanımlanır. Sağ yarım küre ise his, heyecan, müzik, sanat ve estetik üzere kavramlarla alakalıdır; bu da dişil beyin olarak isimlendirilir. Sol beyin mantıksal, sağ beyin ise duygusal ve estetik tarafı baskın bir yapıya sahiptir. Bu ayrım biyolojik ve genetik temellidir. Beyindeki ön bölge, yani frontal lob ise sağ ve sol beyin ortasında istikrar kurarak bireyin davranışlarını şekillendirir. Bu yapısal farklılıklar, bayan ve erkeklerin önceliklerinin ve davranış kalıplarının farklılaşmasına neden olur. Bayan beyninde estetik algı ve duygusal kıymetlendirme daha baskın olabilirken; erkek beyninde mantık ve analitik niyet daha öne çıkabilir.” dedi.
Kadın beyni, fizikî görünümünü ön plana çıkarmaya daha yatkın çalışıyor
Güzellik algısının kökeninde biyolojik temelli bir farklılık yattığını, bayan ve erkek beyninin çalışma biçimlerinin birbirinden farklı olduğunu kaydeden Tarhan, “Bu farklılıklar, fizikî görünüme verilen değerin cinsiyete nazaran değişmesini de beraberinde getirir. Bayan beyni, fizikî görünümünü ön plana çıkarmaya daha yatkın çalışıyor. Bayanın ve erkeğin ruhsal muhtaçlıkları da farklılık gösteriyor. Erkek beyninin öncelikli ruhsal muhtaçlığı, karşı cinste fizikî çekicilik aramaktır. Bayan beyni ise duygusal yakınlık ve yalnızlığın giderilmesi üzere gereksinimlere odaklanır. Bu farklılık, insanın genetik yapısında programlanmış bir algoritmadır.” diye konuştu.
Tüketim iktisadının çarklarını süratle döndürebilmek için bayan, çocuk ve gençler hedefte…
Tüketim iktisadının çarklarını süratle döndürebilmek için bayan, çocuk ve gençlerin amaç alındığını, hazcılık ve faydacılık anlayışının gereksinimlerin önüne geçirildiğini anlatan Tarhan, “Kapitalist kültür, fizikî görünüm üzerinden bir kutsal yaratmıştır. Bayanlar için dolgun dudaklar, ince bel; erkekler için dövmeler, kaslı bedenler üzere makul kalıplar, idealize edilmiştir. Bayan makyaj ve moda üzerinden hedeflenirken, erkek de statü göstergesi eserlerle tüketimin modülü haline geliyor.” halinde konuştu.
Bedeli en çok gençler ödüyor!
Küresel ölçekte hoşluğu yücelten bir propaganda yürütüldüğünü, “güzelsen değerlisin” anlayışının arttığını anlatan Tarhan, şöyle devam etti:
“Oysa bedellilik yalnızca fizikî görünümle hudutlu değildir. Fizikî görünüm bir insanın pahasında tahminen onda biri kadar rol oynar. Geri kalan kısmı, insanın konuşması, duruşu, davranışları ve onu öbür canlılardan ayıran insani nitelikleridir. Lakin kapitalist sistem bu özellikleri göz arkası edip, yalnızca bir tarafı büyütüp abartmakta ve bunu da daha fazla kazanmak için yapmaktadır. Bu anlayış, insanı araçsallaştıran ve değersizleştiren bir yaklaşımdır. Sonuçta hoşluk, tüketim iktisadının en tesirli argümanlarından biri haline gelmiştir. Bu durumun bedelini ise en çok gençler ödüyor. Bilhassa ergenlik periyodundaki kızlar ve erkekler, bu sistemin kurbanı haline geliyor. Estetik bedellilik ölçüsü olursa sonraki adım depresyondur. Bu tarih boyunca insan tabiatında olan bir eğilimdi fakat günümüzde patolojik bir hâl aldı. Berbat olma korkusu olarak bilinen dismorfofobi isimli bir hastalık var. Evvelce seyrek görülürken, son 10-20 yılda önemli bir artış yaşandı. Artık kliniğe yatış gerektiren hadiselerle karşılaşıyoruz. Mesela, dismorfofobi teşhisi konulan kimi hastalar aynanın karşısında 1,5 saat boyunca ağlayabiliyor. Kendilerini beğenmiyor, ölmek istiyorlar. Aileleri tarafından son anda kurtarılarak hastaneye getirilenler var. Bu hastalar, hoşluk algısını gerçekliğin önüne koymuş, önemli fikir bozuklukları yaşayan bireyler.”
Yeme bozukluklarında da olay sayıları global olarak artıyor
Yeme bozukluklarında da benzeri bir durum yaşandığını söz eden Prof. Dr. Tarhan, “Kişi 29 kiloya düşmüş olmasına karşın hâlâ kendini şişman hisseder. Ayakta durmakta zorlanır, başını kaldıramaz, âdeti kesilir. Lakin buna karşın, aynada kendini hâlâ 150 kilo üzere algılar. Burada da beynin estetik algı ve vücut imajını işleyen alanlarında önemli bozulmalar vardır. Bu şahıslar bunu hayal etmiyor; nitekim bu türlü hissediyorlar. Zira bu bir hastalık. Elbette bu anlatılanlar uç hadiseler. Lakin bu olayların sayısı global olarak artıyor.” tabirinde bulundu.
Takdir edilme, onaylanma dileğiyle alışveriş yapılıyor
Günümüzde adeta “Görünüyorum, öyleyse varım” anlayışının hâkim olduğunu, literatürlerde ve tanınan tanımlamalarda bu periyoda “Cilalı İmaj Dönemi” denildiğini de kaydeden Tarhan, şöyle devam etti:
“Günümüzde imaj anlayışı, bireyin kendini markalaştırması, kendini sergilemesi bağlamında kutsal bir pahaya dönüştü. İnsan, toplumsal münasebetlerde kabul görmek ister. İnsan takdir edilmek, beğenilmek, onaylanmak ister. Yapılan araştırmalar gösterdi ki insan alışveriş yaparken yalnızca kâr-zarar tahliliyle hareket etmiyor. Takdir edilme, onaylanma dileğiyle alışveriş yapıyor. Bazen muhtaçlık duymadığı şeylere büyük paralar harcayabiliyor. Kapitalist sistem, insanın zaaflarını kullanarak, parası olan insanlardan daha fazla para almak; parası olmayan insanları ise borçlandırarak estetik ameliyatlara yönlendirmek üzere yollarla tüketimi artırdı. Türkiye’de üniversite öğrencileri ortasında yapılan bir çalışmaya nazaran, öğrencilerin yüzde 10’u estetik ameliyat olmuş. En çok yapılan süreçler ortasında dudak dolgusu, yüz dolgusu, göğüs büyütme operasyonları yer alıyor. Erkeklerde ise dövme yaptırma oranı yüzde 10’dan fazla. Bu durum fizikî görünümün çok yüceltilmesinin insan ilgilerine ziyan verdiğini gösteriyor. Sonuçta yüzeysel bağlar yaygınlaşıyor. Meğer kalıcı ve sürdürülebilir olan ilgiler, derinliği olan ilgilerden doğar. Fiziksel görünüm, ceviz kabuğu üzeredir; ambalajdır. Ancak asıl değerli olan özdür, içeriktir. O da insanın karakteri, ruh hoşluğudur. Bu hoşlukları ihmal edip yalnızca fizikî görünümü kutsallaştırmak, insanlık ismine önemli bir sıkıntıdır. Uydurma bir gerçeklik inşa ediliyor. Daha çok eser satabilmek ve tüketimi artırmak gayesiyle oluşturulmuş bu hipergerçeklik, insan zaafları üzerinden çalışıyor. Buna ‘gönüllü emperyalizm’ deniyor. Hiç muhtaçlığımız olmadığı halde dolaplarımızda ziyadesiyle kıyafet var. Tüm bunlar fizikî görünümün kutsallaştırılmasının sonucudur.”
Özbeğeni ile özgüven karıştırılıyor
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, tüketim kültürünün, insanın temel eğilimlerini istismar ettiğini lisana getirerek, şöyle devam etti:
“Oysa bireyin kendini âlâ hissetmesi için üç temel alanda kendisiyle barışık olması gerekir. Bunlar, fizikî görünüm, ruhsal yapı ve toplumsal durum. Bunun için de kişi evvel kendisiyle sağlıklı bir irtibat kurmalı. Lakin algılarımız, etraf tesiriyle kolay kolay değiştirilebiliyor. Toplumsal medya da bu algıları yönlendiriyor. Burada sık yapılan bir yanılgı var. Özbeğeni ile özgüven karıştırılıyor. Özbeğeni, kişinin kendine hayran olması, kendini daima övmesi ve kusurlarını görmemesidir. Bu, narsisizmin bir özelliğidir. Özgüven ise, kişinin hem güçlü hem de zayıf taraflarının farkında olması, ancak olumlu taraflarına odaklanarak hayatına istikamet vermesidir. Kendi eksiklerini de kabul eder ve kendisini olduğu üzere sever. Bu özellik genetik değil, toplumsal olarak öğrenilen bir marifettir. Aile, etraf ve yetiştirilme usulü bu noktada çok değerlidir. Özgüven sahibi bir kişi, kilosuyla da fizikî görünümüyle de barışıktır. Değerli olan bakımlı olmasıdır, abartıya kaçmamasıdır. Esasen abartı da palavranın bir tipidir. Gerçek değildir. Görüyoruz ki vitrinler dolu lakin gönüller boş… Dış görünüş yüceltilmiş ancak art planda uydurma gülüşler, uydurma dostluklar, geçersiz alakalar var. Bu yüzden psikiyatrik hadiseler, intihar oranları, hata ve şiddet olayları artıyor. Zira beşerler kendi ruhsal tabiatlarına uymayan bir hayat usulüne sürükleniyor.”
Fiziksel hoş görünmede bayanlar ve erkekler ortasında fark var
Fiziksel olarak hoş görünme dürtüsü açısından bayanlar ve erkekler ortasında kimi farklar olduğunu tabir eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu farklar kültürel olarak da şekilleniyor; bireyler, içinde bulundukları kültür tarafından bu manada kodlanıyor. Bilhassa Kuzey Avrupa ülkelerinde kadın-erkek ilgilerinde yeni bir dönüşüm yaşanıyor. Bayanların daha maskülen, erkeklerin ise daha feminen özellikler göstermesi istikametinde bir eğilim kelam konusu. Bu durum, global çapta artan unisex yönelimlerle birlikte hem kıyafet tercihlerine hem de fizikî görünüme yansıyor.” dedi.
Bazı feminist yaklaşımların, erkekleri bir tehdit ya da rakip olarak gördükleri için bayanları daha maskülen olmaya yönlendirebildiğini lisana getiren Prof. Dr. Tarhan, “Kadınlar, ezilmemek ismine feminen rolleri reddedebiliyor. Bu da vakitle fizikî görünümün değersizleştirilmesi yahut daha nötr hale getirilmesi halinde bir davranışa dönüşüyor. Bilhassa Batı kültüründe, daha da özelde Kuzey Avrupa’da önemli bir kültürel değişim yaşanıyor.” biçiminde konuştu.
Amerikan tipi kapitalizm Türkiye’de etkili
Prof. Dr. Tarhan, “Türkiye estetik ameliyat yaptırma oranlarında dünyada 7. sırada tespit edilmiş. Bu sahiden dikkat alımlı bir durum. Zira birçok alanda birinci 7’ye giremeyen bir ülkenin estetik konusunda bu kadar üst sıralarda olması, bizim kültürel kıymetlerimize, kültürel kodlarımıza nazaran çok ters bir şey. Bu noktada, Amerikan tipi kapitalizmin Türkiye’de tesirli olduğunu söylemek mümkün.” diye konuştu.
Erkek üzere giyinen, erkek üzere davranan bayan figürü öne çıkarılıyor
Kuzey Avrupa ülkelerinde “Evliliğe ne gerek var?” anlayışının epeyce yaygınlaştığına işaret eden Prof. Dr. Tarhan, “Kadının güçlü ve ayakta duran bir figür olarak öne çıkması ise tarihte birinci sefer yaşanmıyor. Amazon bayanları örneğinde olduğu üzere, tarih boyunca bayanların kendi ortalarında örgütlenerek güçlü bir alt kültür oluşturdukları periyotlar olmuştur. Günümüzde de misal bir kültürel dönüşüm yaşanıyor ve bu dönüşümde Amazon bayan tipi yüceltiliyor. Erkek üzere giyinen, erkek üzere davranan, gerektiğinde sert yansılar verebilen bayan figürü öne çıkarılıyor.” dedi.
Güzel görünmek zorundasın propagandası yürütülüyor!
Güzellik standartlarının günümüzde makul bir yönlendirmeyle şekillendiğini kaydeden Prof. Dr. Tarhan, “Tüketim markalarının hegemonyası sonucunda, hoş görünme dürtüsü sistematik halde teşvik ediliyor. Adeta ‘güzel görünmek zorundasın’ biçiminde bir propaganda yürütülüyor.” sözünde bulundu.
Fiziksel görünüme yapılan çok narsistik yatırımın
Bireylerin fizikî görünümlerine yaptıkları çok narsistik yatırımın, onları tenkitlere karşı daha savunmasız hale getirdiğini de kaydeden Prof. Dr. Tarhan, fiziksel görünümün elbette değerli olduğunu lakin hayatın merkezine yerleştirilmemesi gerektiğini, zira vücudun, vakitle değişebileceğini, bu nedenle bireylerin fizikî manzaralarına değil, karakter gelişimi ve hayatta iz bırakacak kıymetlerine yatırım yapmalarını önerdi.
Estetik uygulamalar bulaşıcı hastalık suratında yayılıyor
Estetik uygulamaların adeta bulaşıcı bir hastalık üzere süratle yayıldığını da lisana getiren Prof. Dr. Tarhan, “Sosyal medyanın da bu bahiste provoke edici, tetikleyici bir tesiri var. Fizikî görünümün bu derece yüceltilmesi, bilhassa genç kızları olumsuz etkiliyor. Bu yalnızca Türkiye’ye mahsus değil; tüm dünyayı etkileyen global bir süreç. Genç olmalısın, hoş görünmelisin, en âlâ giyinmelisin, en düzgün hayatı yaşamalısın üzere bir dayatma var. Erkekler için de fizikî görünüm değerli; ayrıyeten nakdî güç ya da fizikî güçle kendilerini kabul ettirme gayreti içinde olabiliyorlar. Kaslı olmak, ‘baklava karın’ üzere amaçlar kutsallaştırılıyor. Fizikî görünümün bedellilik ölçüsü hâline gelmesi bu çağın hastalığıdır. Hoş olan pahalıdır, hoş olmayan bedelsizdir anlayışı son derece aldatıcıdır. Beğenilen hakikat, beğenilmeyen yanlış üzere bir fikir hali oluştu. Bu da ruhsal hastalıklarda artışa neden oluyor. Her şeyin fazlası ziyanlıdır. Çok sevgi, çok fizikî görünüm merakı, çok konuşmak… Hepsi birer zehirdir. Bu yüzden dengeyi kurmak çok değerlidir. Fizikî görünüm konusunda da çocuklara istikrarlı iletiler verilmelidir.” biçiminde kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
