İstanbul Bilgi Üniversitesi ve Travma ve Afet Ruh Sıhhati Çalışmaları Derneği (TARDE) işbirliğiyle “İstanbul Zelzelesinin Birinci 3 Günü Çalıştayı” ve “IV. Türkiye Travmatik Gerilim Kongresi” düzenlendi. Aktiflikte, afetlere hazırlık, müdahale ve güzelleşme süreçleri derinlemesine tartışıldı ve muhtemel İstanbul sarsıntısına yönelik hazırlıklar, bilimsel ve çok disiplinli bir bakış açısıyla ele alındı

İstanbul ve Marmara Bölgesi’nde beklenen büyük zelzele, toplumsal farkındalık ve hazırlık uğraşlarının odağında yer alıyor. Bu çerçevede İstanbul Bilgi Üniversitesi ile Travma ve Afet Ruh Sıhhati Çalışmaları Derneği (TARDE) işbirliğiyle afetlere hazırlık, müdahale ve düzgünleşme süreçlerini ele almak maksadıyla IV. Türkiye Travmatik Gerilim Kongresi”nin birinci gününde “İstanbul Sarsıntısının Birinci 3 Günü Çalıştayı” düzenlendi.

Akademisyenler, mahallî idare temsilcileri, kamu yetkilileri ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin iştirakiyle gerçekleşen aktiflikte, bilimsel datalar ışığında müdahale ve düzgünleşme süreçlerinin nasıl yapılandırılması gerektiği masaya yatırıldı. Çalıştayda muhtemel bir İstanbul zelzelesinde birinci 72 saatte yaşanabilecekler Sıhhat Hizmetleri, Arama Kurtarma, Toplumsal Hizmetler, Sanayi ve İşletmeler ile Bağlantı ve Medya üzere farklı oturumlarda ele alındı. Sıhhat hizmetlerinin afet anında nasıl devreye girdiği, arama kurtarma takımlarının kapasitesi ve istekli sistemlerin kıymeti, afetin psikososyal tesirleri, sanayi tesislerinin hazırlık seviyesi, kriz anında bağlantı stratejileri ve lojistik, ulaşım ile barınma altyapısının sürekliliği üzere bahisler, uzmanlar tarafından ayrıntılı bir biçimde tartışıldı.

Açılış konuşmasında kelam alan İstanbul Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. M. Ege Yazgan, “Son yıllarda artan afetler, savaşlar ve pandemiler sadece fizikî değil, ruhsal açıdan da derin tesirler yaratıyor. Afetlerin ekonomik yükü kadar, uzun vadeli psikososyal tesirleri de bireyleri ve toplumları derinden etkiliyor. Bu durum, afetlere sadece mühendislik ve lojistik açıdan değil, psikososyal açıdan da bütüncül bir yaklaşımla hazırlıklı olmayı zarurî kılıyor. Bu kongre, bilimsel bilginin ötesinde, travmalara karşı daha dirençli bir toplum inşa etme uğraşına katkı sunuyor. Burada kurulan her bağ, gelecekte daha süratli ve tesirli tahliller için çok değerli.” dedi.

Etkinliğe katılan İstanbul Vali Yardımcısı Mahmut Hersanlıoğlu, afet idaresinin sadece kurumların değil, tüm toplumun ortak sorumluluğu olduğunu tabir etti. Hersanlıoğlu, “İstanbul’da bir sarsıntı yaşanırsa birinci 12 saat içinde profesyonel arama kurtarma gruplarına önemli muhtaçlık duyacağız. Bu nedenle üniversitelerde afet kulüplerinin kurulmasını destekliyor, gençleri afet eğitimlerine dahil etmeyi hedefliyoruz. İstanbul’da yürüttüğümüz İstanbul Risk Azaltma Planı ve Afet Müdahale Planı çerçevesinde, 39 ilçede çalışmalar yürütülüyor.” dedi. Hersanlıoğlu ayrıyeten, afet şuurunun erken yaşta kazandırılmasının ehemmiyetine dikkat çekerek, Ulusal Eğitim müfredatına afet hususlarının dahil edilmesinin bu manada sevindirici olduğunu belirtti.

İstanbul Bilgi Üniversitesi Afet Çalışmaları Uygulamalı Ruh Sıhhati Yüksek Lisans Programı Yöneticisi ve TARDE Yönetim Kurulu Lideri Prof. Dr. A. Tamer Aker, “Depreme hazırlıksız yakalanmayı 1999 yılında ve 6 Şubat sarsıntılarında yaşadık. Bu sefer o denli olmamak için bu şuuru ve yapıyı yerleştirmemiz gerekiyor” dedi.

BİLGİ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Zeynep Şimşek, afetlere ferdi ve toplumsal seviyede zihinsel hazırlığın hayati değere sahip olduğunu vurgulayarak şunları söyledi: “Deprem anında ne yapacağımızı bilmek, yalnızca fizikî değil, zihinsel ve bilişsel bir hazırlık gerektiriyor. ‘Şunları yaparsam hayatta kalabilirim’ diyebilecek bir farkındalık seviyesine ulaşmamız koşul. Afet sonrası yaşanan şok, denetim kaybı ve itimat hissinin sarsılması, bilhassa dezavantajlı kümeler için daha derin tesirler yaratıyor. Anne babasını kaybetmiş çocuklar, yaşlılar, hastalıklarla uğraş eden bireyler üzere kümelerin gereksinimlerini evvelce planlamak toplumsal hizmetlerin temel sorumluluklarından biri.” 

Çalıştaya katılan İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Afet İşleri Dairesi Başkanı Ergün Cebeci ise, İstanbul’un büyük bir sarsıntı riski taşıdığına dikkat çekerek kurumlar ortası uyumun ehemmiyetine vurgu yaptı: “Afet idaresinin en kritik süreci olan birinci üç gün; ulaşım, sıhhat, barınma, defin ve besin üzere temel hizmetlerin organize edilmesi açısından hayati ehemmiyete sahip. İBB olarak, afetin birinci anlarında bile müdahale edebilmek için 10 yeni lojistik merkez kuruyor, afet simülasyon ve eğitim merkezlerini hayata geçiriyoruz.”  Cebeci, afet eğitimlerinin yaygınlaştırılması, kriz idare merkezlerinin aktifleştirilmesi ve sarsıntı parkları üzere fizikî alanların artırılmasının da belediyenin öncelikleri ortasında olduğunu belirtti.

‘Depremle ilgili bilimsel temeli olmayan sayılar endişe yaratıyor’

Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi ve Çalıştay Lideri Prof. Dr. Şerif Barış olası İstanbul sarsıntısına yönelik değerlendirmelerde bilgi kirliliğine dikkat çekerek, “Medyada 300 binden 4 milyona kadar yansıtılan can kaybı sayıları bilimsel bir tabana dayanmıyor. Bunlar hiçbir bilimsel çalışma yapmadan ortaya koyulan şahsî öngörülerdir. Bilim, olasılıklarla çalışır; çalışmalara nazaran 30 yıl içinde 7,3 ve üzeri büyüklükte bir sarsıntı mümkünlüğü yüzde 47 olarak belirlendi. Bu, her an zelzele olacak demek değildir” dedi. Barış, medyaya da bu noktada kıymetli bir sorumluluk düştüğünü söyleyerek “Korkutucu değil, bilinçlendirici lisan kullanılmalı” ihtarında bulundu.

‘Yırtılma doğrultusu ve taban yapısı hasarın yazgısını belirliyor’

Deprem sırasında oluşan gücün yeryüzüne nasıl ulaştığını açıklayan Barış, yırtılma doğrultusunun değerine de dikkat çekti: “Depremde hasar yalnızca büyüklüğe değil, fay çizgisine yakınlık ve yırtılma doğrultusuna bağlı olarak artar. İstanbul’un altından geçen faal bir fay yok, Kuzey Marmara Fayı deniz içindedir. Bu, sarsıntının tesirini azaltan değerli bir avantaj. Ayrıyeten İstanbul’da kalın alüvyonlu tabanların az olması ve liman ile havaalanlarının fay çizgilerinden uzakta bulunması, mümkün bir afette erişim ve müdahaleyi kolaylaştıracaktır. Hatay’da bu yapılamadığı için tesir çok daha yıkıcı oldu.” Barış, afet kültürünün eğitimle şekillendiğini vurgulayarak Türkiye’de en az 10 yıl boyunca okul öncesinden başlayarak uygulamalı afet eğitiminin koşul olduğunun altını çizdi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı