İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), bisiklet kullanımını artırmak ve mikro mobiliteyi güçlendirmek hedefiyle yeni kuşak bisiklet paylaşım sistemi için hazırlıklarını tamamladı. Otobüs öncelikli şeritlerden büyük metro projelerine kadar uzanan geniş ulaşım vizyonunun kesimi olan bu sistem, hem kent içi toplu ulaşımı besleyecek hem de İstanbul’un çevreci ulaşım maksatlarına katkı sağlayacak. Hem de evvelki uygulamadan farklı olarak kamuya rastgele bir maddi yük getirmeyecek.
ESKİ SİSTEM SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİ KAYBETTİ
İSBİKE, 2017 yılında 300 istasyon ve 3.000 bisikletle hizmete başlamıştı. Fakat geçen yıllar içinde bisikletlerin büyük kısmı ömrünü doldurdu; yaklaşık 2.000 bisiklet hurdaya ayrıldı, gasp edildi yahut çalındı. Kalan bisikletler ise yüksek bakım-onarım maliyetleri çıkarıyor. 2024–2025 devrinde yalnızca mevcut 1.250 bisikletin bakım maliyeti 88 milyon TL’ye ulaştı.
Mevcut sistemin kioskları da eski teknolojiye sahip olduğundan günümüz muhtaçlıklarını karşılamaktan uzak kaldı. Bu nedenle İBB, sürdürülebilir, teknolojik ve maliyetsiz bir modele geçme kararı aldı.
YENİ MODEL: ELEKTRİKLİ, TEKNOLOJİK, GELİR GETİREN
Dünya kentlerindeki örnekler dikkate alınarak, elektrik dayanaklı bisikletlerin kullanılacağı ve istasyonsuz işletme modeline geçileceği yeni sistem için yönetmelik düzenlemeleri yapıldı. İBB Meclisi, 17 Temmuz 2025’te “Paylaşımlı Bisiklet Yönetmeliği Revizyonu”nu onayladı. Süreç, ilgili Bakanlıklar nezdinde devam ediyor.
Yeni sistemin en değerli özellikleri şunlar olacak:
• Elektrikli bisikletler: Birinci etapta 4.000 bisiklet hizmete girecek.
• Maliyet yükü yok: Yatırım ve bakım-onarım işletmeler tarafından yapılacak, İBB bütçesine yük getirmeyecek.
• Gelir modeli: İBB işletmelerin aldığı lisanstan gelir elde edecek
• Yüksek teknoloji: Uygulama üzerinden kullanım, coğrafik çitleme ile inançlı park, hırsızlığa karşı korunaklı sistemler.
• Kent estetiği: Yeni park alanları İstanbul’un dokusuna uygun biçimde tasarlanacak.
TOPLU ULAŞIMI BESLEYECEK
Bisiklet paylaşım sistemi, toplu ulaşım zincirinin birinci halkası olan mikro mobiliteyi güçlendirecek. Kullanıcılar metro, metrobüs ve tramvay sınırlarına kolay erişim sağlayabilecek. Birtakım bölgelerde bisiklet parkları direkt aktarma istasyonu olarak tasarlanacak.
PELİN ALPKÖKİN: “ULAŞIMI MİKRO MOBİLİTEDEN MEGA YATIRIMLARA KADAR BÜTÜNCÜL YÖNETİYORUZ”
İBB Genel Sekreter Yardımcısı Doç. Dr.Pelin Alpkökin, yeni periyoda dair vizyonu şu sözlerle özetledi:
“Bisiklet kullanımını artırmaya yönelik çalışmalarımız, otobüs öncelikli şeritlerden büyük metro projelerine kadar uzanan geniş bir yelpazenin kesimidir. Ulaşımı yönetmek, mikro mobiliteden mega yatırımlara kadar bütüncül bir süreçtir. Bu nedenle bisiklet, hem mikro mobilite vizyonumuzun değerli bir modülü hem de hayalimizdeki tarihi yarımada ve Taksim, Kadıköy, Moda üzere kent dokusuna sahip bölgelerde yayayı ve bisikleti önceliklendirme emelimizin somut göstergesidir. Vizyonumuzu çağdaş teknoloji ve halkımızın şimdiki taleplerini dikkate alarak yeni bir sayfa açıyoruz.”
Alpkökin, mevcut sistemin artık teknolojik ve mühendislik açısından günümüzden uzak kaldığını hatırlatarak şunları ekledi:
“Sistem birinci olarak 2017’de yaklaşık 3 bin bisikletle başlamıştı. Lakin vakitle bisikletlerin büyük kısmı ömrünü doldurdu; bir kısmı gasp edildi yahut çalındı. Bugün kullanılan yaklaşık 1.200 bisikletin de ekonomik ömürleri sona ermek üzere. Bu nedenle yeni bir çalışma başlattık. ‘Paylaşımlı bisiklet yönergesi’ hazırladık, yerli ve yabancı lisans firmalarıyla görüştük. Yeni modelde kentin estetiğine uygun park alanları, yüksek teknoloji ve elektrikli bisikletler olacak. Üstelik bu sistem İBB’ye mali yük getirmeyecek, tersine işletmelerin aldığı lisanstan gelir sağlayacak.”
Yeni sistemin memleketler arası örneklerle uyumlu olacağını vurgulayan Alpkökin, şu bilgileri verdi:
“Elektrikli bisikletler kullanılacak, bakım ve tamirat büsbütün firmaların sorumluluğunda olacak. Kullanıcılar aplikasyon üzerinden sisteme erişebilecek ve bisiklet parkları yenilenecek. Birinci etapta 4 bin bisiklet hizmete başlayacak. Bu bisikletler, İstanbullulara, öğrencilere, konuklara ve turistlere pratik bir ulaşım alternatifi sunacak.”
İSTANBUL’UN KARBON NÖTR 2050 VİZYONUNA KATKI
Yeni bisiklet paylaşım sistemi, İstanbul’un karbon nötr 2050 vizyonu doğrultusunda çevreci, çağdaş ve sürdürülebilir bir ulaşım alternatifi sunacak. İstanbullulara, öğrencilere, konuklara ve turistlere daha pratik, süratli ve inançlı bir kent içi ulaşım tecrübesi kazandıracak.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
