Kan bağışının kansızlık yarattığına dair toplumda yaygın bir inanış olsa da sağlıklı bir kişinin hakikat aralıklarla ve uygun koşullarda kan vermesi kalıcı kansızlığa sebep olmaz. Standart yani 450 mL tam kan bağışıyla bedende yalnızca 200-250 mg demir kaybedilir. Yetişkin bir erkekteki demir ölçüsünün ortalama 1.000 mg, bayanda ise 300-500 mg civarında olduğu unutulmamalı diyen Anadolu Sıhhat Merkezi Hastanesi’nden Kinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Melda Özdamar, “Kan verdikten sonra yaşanan demir kaybı, istikrarlı bir beslenmeyle birkaç hafta içinde yerine konabilir. Rastgele bir sıhhat sorunu yoksa erkeklere üç ayda bir, bayanlara ise dört ayda bir kan bağışı yapmaları önerilir” dedi.
Kan bağışının kalıcı hiçbir ziyanı olmadığına tersine pek çok yararının bulunduğuna dikkat çeken Anadolu Sıhhat Merkezi Hastanesi’nden Kinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Melda Özdamar, “Ancak birtakım şahıslarda gerekli önlemler alınmazsa süreksiz de olsa bir kansızlık görülebilir. Örneğin halihazırda kan kaybeden adet devrindeki bayanların, yetersiz beslenenlerin yahut vegan bir ömür stiline sahip olanların dikkatli olması gerekir. Bu tip faktörler nedeniyle kan bağışından çabucak önce hemoglobin düzeyi ölçülür ve düşük çıkarsa bağışa müsaade verilmez. Kan bağışı yapan kişinin sonraki günlerde kırmızı et, tavuk, balık, ıspanak ve mercimek üzere demirden varlıklı besinlerle beslenmesi değerli. Bunun yanı sıra demir emilimini azaltacak çay ve kahve tüketiminden de bir müddet uzak durmak gerekir” dedi.
Vücuttaki kanın yüzde 8 ila 10’u bağışlanıyor
Tam kan bağışında yaklaşık 450 mL kan toplandığını ve bunun bedendeki toplam kanın yüzde 8 ila 10’una denk geldiğini vurgulayan Özdamar, “Sağlıklı bireyler için büsbütün inançlı olan bu süreç ortalama 5-10 dakikalık bir müddette tamamlanır. Totalde kayıt süreçleri, doktor muayenesi, kan bağışı ve ikram ile 30-40 dakika vakit alır. Kan alımı sırasında bağışçının durumu nizamlı olarak izlenir. Sonrasında verilen meyve suyu ve hafif yiyeceklerle, kan basıncında ani düşüş yahut baş dönmesi üzere yan tesirlerin önlenmesi amaçlanır. Bağışçıya; bol sıvı tüketmesi, iki saat sigara içilen yerlerde bulunmaması ya da tütün ve eserlerinden uzak durması, ağır antrenman yapmaması ve kolunu birkaç saat çok kullanmaması önerilir. Alınan kan laboratuvarda incelenir ve HIV (AIDS hastalığı), Hepatit B ve C, Sifiliz üzere bulaşıcı hastalıklara karşı serolojik testlerle taranır. Testleri geçen kanlar farklı hastaların kullanımı için hazır hale getirilir” dedi.
50 kg altındakiler kan bağışçısı olamıyor
Kan vermek isteyen kişinin; genel sıhhat durumunu, kullandığı ilaçları ve seyahat geçmişini belirteceği bir formu doldurması gerektiğini açıklayan Özdamar, “Formdan sonra ilgili sıhhat işçisi nabız, tansiyon, ateş ölçümü ile kısa bir fizikî muayene yapar. Hemoglobin testi için ise parmaktan küçük bir kan örneği alınır. Şayet kişi sağlıklıysa ve muhakkak bir kilonun üstünde olmak, enfeksiyon riski taşımamak üzere temel kriterlere uyuyorsa bağış için onay verilir. Uygun bulunmayan şahıslar ise bilgilendirilir ve öbür bir tarihte tekrar başvurmaları önerilir. 18-65 yaş aralığında olmak, asgarî 50 kg olmak, bulaşıcı hastalık taşımamak, ülkü tansiyon ve hemoglobin bedellerine sahip olmak istenen temel kriterler arasında” dedi.
Sağlıklı bir bağışçının torba kan verdikten birkaç saat sonra büsbütün olağan hayatına dönebileceğinin altını çizen Özdamar, “Ancak kolda şiddetli ağrı, kan birikmesi, iğne yerinde büyük şişlik, iltihap, sıcaklık artışı, 24 saatten fazla devam eden baş dönmesi yahut baygınlık hissi üzere şikayetler varsa kesinlikle bir sıhhat kuruluşuna başvurulmalı” ikazında bulundu.
Diş çekiminden sonra bağış için vakit gerekiyor
Kan bağışının kimi durumlarda süreksiz olarak, kimi durumlarda ise kalıcı olarak reddedilebileceğini lisana getiren Özdamar, “Geçici ret nedenleri ortasında grip, nezle üzere ateşli hastalıklar, diş çekimi üzere tedaviler, sıtma riski taşıyan bölgelere yapılan seyahatler, canlı virüs içeren aşılar, küçük yahut büyük cerrahi müdahaleler, dövme ya da piercing süreçleri yer alır. HIV, Hepatit B yahut C, Sifiliz üzere bulaşıcı hastalık taşıyanlar, kalp hastalığı yahut kimi kanser hikayesine sahip olanlar, ileri seviye böbrek yetmezliği, denetimsiz epilepsi yahut önemli psikiyatrik bozuklukları olan kişiler ise kalıcı olarak kan bağışı yapamazlar” dedi.
Kinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Melda Özdamar, kan bağışının birey ve toplum açısından birtakım yararlarından da bahsetti:
- Kan bağışının aslında en değerli tesiri, oburlarının hayatını kurtarmaya direkt yarar sağlamaktır. Bireyde ruhsal rahatlama yaratır, bulunduğu toplum ile ortasındaki aidiyet hissi pekişir.
- Kazalar, ameliyatlar, kanser tedavileri ve doğum üzere acil durumlarda her vakit kana muhtaçlık vardır. Kan, yapay olarak üretilemediği için ‘hala’ tek kaynak bağışçı insanlardır.
- Kan bağışı kampanyaları, dayanışmayı ve yardımlaşma kültürünü güçlendirir. Toplumda sıhhat ve sorumluluk şuuru oluşur.
- Kan verdikten sonra beden, kaybedilen kan hücrelerini yenilemek için kemik iliğinde yeni hücre üretimini hızlandırır. Bu da kan üretim sisteminin dinç kalmasına katkı sağlar, bireye ziyanı yoktur.
- Deprem, savaş yahut büyük kazalar üzere kitlesel olaylarda hazır kan stoğuna sahip olmak herkesin hayatını kurtarır.
- Düzenli kan bağışı, hastaneler ve kan bankalarının stoklarını muhafazasını sağlar. Bilhassa az kan kümelerinin bulunabilirliği için daima bağış hayati değerdedir.
- Düzenli kan bağışı, demir düzeylerinin dengelenmesine yardımcı olur. Fazla demir bedende biriktiğinde organlara ziyan verebilir, kan bağışı ise bu durumun önüne geçebilir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
