Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulan ve 20 Haziran’da Komisyondan geçen “Maden Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, Genel Konsey gündemine geliyor. TEMA Vakfı yaptığı açıklamada doğayı, ömrü ve ortak geleceğimizi tehdit eden bu teklifin reddedilmesi gerektiğini bir sefer daha vurguladı.
TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Lideri Deniz Ataç, teklifin sırf çevresel değil, toplumsal ve tüzel açıdan da büyük riskler barındırdığına dikkat çekerek şunları söyledi:
“Maden Kanunu, 4 Haziran 1985 yılında yürürlüğe girdiğinden bu yana 30 sefer değiştirildi. Bu değişikliklerin birden fazla madencilik faaliyetlerini kolaylaştırırken tabiat müdafaa tedbirlerini zayıflattı. 2004’te eklenen hususlar madenciliği büyük ölçüde özgürleştirdi. Örneğin Husus 7’de yapılan değişiklikle ormanlar, ulusal parklar, özel etraf muhafaza alanları üzere pek çok bölge madenciliğe açılabilir hâle geldi. Adeta Maden Kanunu, öbür etraf ve tabiat muhafaza kanunlarının üzerinde bir yasa üzere konumlandırıldı. Kanun değişikliklerinin yanında 2009/7 sayılı Başbakanlık Genelgesi ise Çevresel Tesir Değerlendirmesi (ÇED) süreçlerini zayıflatarak madencilik faaliyetlerinin önünü daha da açtı. Her yeni düzenleme, doğanın ve hayatın üzerindeki tahribat riskini artırdı. Fakat üzülerek söylüyorum ki, bugüne kadar yapılan hiçbir değişiklik doğal ve kültürel varlıklar üzerinde böylesine büyük bir baskı yaratmamıştı. Bu teklif, doğayı müdafaayı mani olarak gören bir bakış açısına dayanıyor. Kamu faydasını şirket lehine tanımlayan bu yaklaşım, ömrün kaynağı olan doğal varlıklarımızı korumaktan büsbütün uzak.”
Yüz ölçümünün %93’ü maden ruhsatlı bir kent olabilir mi?
TEMA Vakfı’nın 2019 yılından bu yana sürdürdüğü ruhsat haritası çalışmaları kapsamında, 29 vilayette IV. Küme (altın, gümüş, kömür, bakır, nikel vb.) maden ruhsatlarının yoğunluğu incelendi. Bu çalışma, kelam konusu vilayetlerin yüz ölçümünün ortalama %67’sinin bu madenlere ruhsatlandırıldığını ortaya koydu. Gümüşhane’nin %93’ü, Kütahya’nın ise %92’si IV. Küme madencilik ruhsatlarıyla kaplanmış durumda.
Deniz Ataç, bu duruma dikkat çekerek, “Yaptığımız çalışmada yalnızca IV. Küme maden faaliyetlerine baktık. Bu oranlara kum, mermer, taş ocakları dâhil değil. Bu kümeye yalnızca; metalik madenler, kömür madenleri ve endüstriyel ham hususlar dâhil. Ruhsat verilen bu alanlarda tabiat, üretim sürecinden kapatılma sürecine kadar geri dönüşü olmayan halde ziyan görüyor. Hatta maden kapandıktan, şirket alanı terk ettikten sonra dahi, alanda kalan yığın liç, pasa alanları ve atık barajları tehlikenin on yıllarca devam etmesi manasına geliyor. Bu nedenle Kurucu Onursal Liderimiz ve Toprak Dedemiz merhum Hayrettin Karaca’nın dediği üzere tekrar ediyoruz: ‘Yaşamak istiyorsan yaşatacaksın.’ Ekosistem bütünlüğü ve hayatın devamlılığı için doğal ve kültürel alanlarımız madencilik faaliyetlerine kanunla kapatılmalı. Zira biliyoruz ki kanun korumazsa maden yaşatmıyor.
“Bu teklif doğayı korumuyor, onu yok sayıyor”
Genel Şuraya gelen yasa teklifi; Maden Kanunu’nun yanı sıra Çevre Kanunu, Mera Kanunu, Elektrik Piyasası Kanunu ve Yenilenebilir Enerji Kanunu üzere çok sayıda düzenlemeyi direkt etkiliyor. “Ekonomik istikrar” ve “milli çıkar” gerekçesiyle sunulan değişiklikler, doğal varlıklarımız üzerindeki baskıyı artırıyor.
Yasa teklifinin kamu faydası unsurunu zayıflatarak tabiat müdafaa yaklaşımlarını “engel” olarak gördüğünü ve “bu engellerin” kaldırılmasını önerdiğini belirten Ataç, “Bu teklif doğayı korumuyor, onu yok sayıyor. Sunulan düzenlemeler ile ruhsat ve müsaade süreçleri yatırımcı lehine hızlandırılıyor. Kamu kurumlarının ÇED süreçlerindeki görüş verme mühleti 3 ayla sonlandırılıyor; müddet içinde karşılık verilmeyen görüşler otomatik olarak olumlu sayılıyor. Tüm müsaade ve ruhsat süreçlerinin idaresi tek bir kurumda, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nde (MAPEG) toplanıyor. Korunan alanlarda madencilik faaliyetlerinin önü açılıyor. ÇED süreçleri ise etkisizleştiriliyor. Bizler toprağı, suyu, ormanı, merayı önceleyen ve koruyan bir kanun talep ederken, bugün konuştuğumuz, cuma günü kuruldan geçen teklif derin bir hüzün yarattı. Eğer bu teklif kanunlaşırsa korunan alanların yalnızca ismi “korunan” olarak kalacak. TEMA Vakfı olarak görüşlerimizi tekraren ilettik. Toprağımızı, suyumuzu, ormanımızı, meramızı, zeytinimizi; tüm doğal ve kültürel varlıklarımızı koruyan bir yasal çerçevenin oluşturulması gerektiğini savunuyoruz. Bizler bu tarafta çalışmalarımızı sürdürürken yasa teklifinde bu yaklaşımın izine rastlamak ne yazık ki mümkün değil.” formunda konuştu.
Su ve besin güvenliği için tehlike çok büyük, hayatı savunmalıyız!
Böylesine kritik bir gündemle toplanan TBMM Komisyonu’nda görüşmeler 25,5 saat boyunca aralıksız sürdü ve teklif ne yazık ki komitede kabul edildi. Meclis Genel Kurulu’nda bu teklif görüşülecek.
Eğer bu teklif yasalaşırsa doğal ve kültürel varlıklarımız üzerindeki madencilik baskısı artacak, yurttaşın mülkiyet ve iştirak hakkı sonlandırılacak, ivedi kamulaştırma uygulamaları yaygınlaştırılacak.
Bu düzenlemelerin sadece tabiat üzerinde değil, birçok alanda tehlike yarattığını söyleyen Deniz Ataç, “Yaşamı savunmalıyız. Bu teklifin yasalaşması birebir vakitte geçimlik tarımla uğraşan çiftçiler, kırsal ömür, besin ve su güvenliği açısından da önemli tehditler barındırıyor. Yasa teklifindeki kararlar, ekosistem bütünlüğünü zedelediği üzere toplumun sağlıklı ve inançlı bir etrafta yaşama hakkını da tehlikeye atıyor. TEMA Vakfı olarak bir defa daha davette bulunuyoruz; Anayasa’ya ve tarafı olduğumuz memleketler arası kontratlara açıkça muhalif bu teklif reddedilmeli; doğal varlıklarımız ve gelecek nesillerin ömür hakkı korunmalıdır.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
