Üniversite adaylarının en kuvvetli dönemeçlerinden biri olan resmi tercih maratonu başlarken, programın isim babası da olan Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Şaban Özdemir moderatörlüğündeki, adaylara ve ailelerine yol göstermek gayesiyle 12 yıldır bir klasik haline gelen “Hayat Tercihtir” programına katılarak, adaylar için yine hayati değerde tekliflerde bulundu.
Seçimlerimizin nörobilimsel temeli
Hayatın nitekim de tercihlerden ibaret olduğu kanısının temelinde nörobilimsel gerçeklerin yattığına dikkat çeken Prof. Dr. Tarhan, “Hayat tercihtir derken, nitekim insan bu kelamın ortaya çıkış noktası nörobilim. Nörobilimde beynimizin bir kaptan köşkü var, ön bölgesi. Bu ön bölgeye dışarıdan bir bilgi geliyor, beynimizin içeriden ürettiği bir bilgi var, bir de bedenimizin ürettiği kimyasal bilgiler var. Bunlar içerisinde insan beyni seçim yapıyor. ‘Uygun-uygun değil, geçerli-geçerli değil, güvenli-güvenli değil, faydalı-faydalı değil’ diye seçimler yapıyor ve zihinsel bir yargıç var, o karar veriyor: ‘Yap-yapma.’ Her an, şunu şuraya alıp koymak üzere her hareketimiz birer tercih olarak ilerliyor. Bu insan hayatındaki iki tane kıymetli tercih, daha doğrusu iki kıymetli tasarruf var: Biri iş seçimi, biri eş seçimi. Şu anda gençler, meslek seçiminde hayatlarındaki en değerli iki büyük karardan birini verdiklerini hissetmeliler.” dedi.
Geleceğe mektup muharrir üzere tercih yapın!
Gençlerin sıkça düştüğü tanınan tercihler tuzağına karşı uyaran Prof. Dr. Tarhan, anlık çıkarlar yerine uzun vadeli bir vizyonla hareket etmenin kıymetini vurguladı.
Kendini tanımanın ve seveceği bir alanı seçmenin, muvaffakiyete giden en sağlıklı yol olduğunu belirten Prof. Dr. Tarhan, “Gençler, tanınan tercihlere yöneliyor. ‘En çok şu kazandırıyor’ diye orayı, ‘şu popüler’ diye onu tercih ediyor. Tanınan tercihlere yönelmek yerine, gençler daha ilkesel düşünüp, ‘On sene, yirmi sene sonra bu yaptığım tercih benim için gerçek olacak mı?’ diye düşünsünler. Hayatınızdaki en değerli iki karardan birini verdiğinizi hissedin. Geleceğe mektup muharrir üzere, on sene sonraki kendinizi görüntüden izler üzere tercih yapın. Burada kendilerini tanımaları, amaçlarını, güçlü ve zayıf istikametlerini, ömür ideolojilerini bilmeleri çok kıymetli. Öbür bir değerli tavsiye de kişinin kendine ‘akış duygusu’ yaşayacağı, kendisini kaptırdığı vakit vaktin nasıl geçtiğini bilmeyeceği bir alanı seçmesidir. Sevdiği, heyecan hissettiği bir alanı seçtiği vakit yaptığı iş, ders çalışma, okuma ona iş üzere, yorucu gelmiyor. Hobi üzere geliyor.” diye konuştu.
Meslek, değişmez bir kimlik değil!
Mesleğe yüklenen mananın, birden fazla vakit gençler ve aileler üzerinde gereksiz bir baskı yarattığını tabir eden Prof. Dr. Tarhan, mesleğin değişmez bir kimlik olmadığını, hayat amaçlarına giden yolda bir araç olduğunu hatırlattı. Prof. Dr. Tarhan, şöyle devam etti:
“Özellikle anne-babalar mesleğe güya bir elbise, bir kıyafet üzere değil de cilt üzere bakıyorlar. Cilt değişmez, o kişinin bir modülüdür. Meslek o denli değil. Meslek cilt üzere değildir, elbise üzeredir. Gerekirse değiştirilebilir, ayarlanabilir, yeni durumlara ahenk sağlanabilir. Meslek, bizim bir maksadımız vardır, o amacımıza giderken aracımızdır; maksat değildir. Mesleği maksat olarak görmesinler. Bir amacı olan insanın gayesine giderken bugün A mesleği olur, yarın B mesleği olur. O mesleğe yeni bir ek yaparsın, onu geliştirirsin. Sağlıklı karar verebilmek için vizyoner düşünmek çok değerli. Hayat seyahatinde ‘benim için en yanlışsız tercih hangisidir’ diyerek seçim yapan bireyler, sorunları daha kolay çözer, manileri daha kolay aşarlar. Hatta önlerine çıkan manilerin her birisi, onlar için geliştirici bir travma, bir gelişme fırsatı haline gelir.”
Tercih öncesi Kritik soru: “Ben idealimdeki mesleği en yeterli nerede öğrenirim?”
Prof. Dr. Tarhan, bir üniversitenin yalnızca meslek edindiren bir kurum olmadığını; araştırma üreten, toplumu bilgilendiren ve öğrenciye toplumsal ve duygusal hünerler kazandıran bir “ekosistem” olması gerektiğini vurguladı.
Üsküdar Üniversitesi’nin bu vizyonla kurulduğunu ve bu alanda öncü adımlar attığını belirten Prof. Dr. Tarhan, “Üniversitenin dört işlevi vardır. Meslek edindirme, AR-GE yapma, toplumu bilgilendirme ve bilginin ticarileşmesini sağlama. 21. yüzyılda öğrenme modeli değişti. Artık bilgi aktararak değil, deneyimleyerek, projeyle öğrenme var. Bilginin yarı ömrü 30 yıldan 3 seneye düştü. Öğrenciler, klasik, kendini tekrarlayan, daima slayt okuyan hocaların olduğu bir üniversitenin hayatlarına çok bir şey kazandırmayacağını bilmeli. Biz öğrencilerimize yalnızca akademik marifetleri değil, toplumsal ve duygusal maharetleri de geliştirmek için 2013 yılında Müspet Psikoloji ve İletişim Becerileri dersi koyduk.” formunda konuştu.
Anlam memnunluğunu yakalayan mutsuz olmaz…
Modern dünyanın gençleri “haz peşinde” koşmaya ittiğini ve bunun tehlikeli sonuçlar doğurduğunu lisana getiren Prof. Dr. Tarhan, üniversite olarak “anlam peşinde” koşan bir jenerasyon yetiştirmeyi hedeflediklerini söyledi. Prof. Dr. Tarhan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Biz gençlerimize ‘anlam peşinde koşan gençler olun’ diyoruz. Mana memnunluğunu yakalayan bir kimse mutsuz olmaz, olay çıksa bile olaydan sonra tekrar sünger üzere esner, kauçuk üzere eski haline tekrar gelir. Elastik olur. Bunların öğrenmesi gerekiyor. Gençlere bunu biz öğretemezsek üniversitede bu vakitte birçok şeyi kaçırmış oluyoruz. Bu dersi alsınlar. Bu türlü bir etrafta yetişsinler. Zira çocuklarımız bizim çocuğumuz değil. Vaktin çocuğu. Onun için anneler babalar çocuklarını, ekosistemi yeterli olan; çoğulcu, özgürlükçü, iştirakçi, eleştirel kanıya sahip bir üniversiteye versinler. Bizim üniversitemizin mottosu bu dört temel üzerine konseyidir. Bu pahaları yalnızca teorik olarak değil, gerilim idaresi, bağışlayıcılık, minnettarlık üzere modüllerle öğretiyoruz ve öğrencilerimizden ‘babamla bağlantılarım düzeldi’ üzere geri bildirimler alıyoruz. Üniversite ortamında cümbüşün olması beğenilen bir şey. Network çok değerli. Arkadaş çok değerli. Üniversite öğrenciliğindeki arkadaş hayat sonuna kadar unutulmuyor. Hoş arkadaşlıkların edinilme fırsatıdır burası. Bunu düşünerek seçimlerini yapsınlar.”
Hayatın en değerli kararında bu unsura dikkat!
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, üniversite tercihinde akademik takımın incelenmesinin hayati değer taşıdığını belirterek, Anadolu irfanının “emin ve ehil olmak” prensibine vurgu yaptı. “İnsan, saatini tamir ettirirken yahut doktora giderken nasıl emin ve ehil olanı arıyorsa, hayatının en değerli kararlarından birini verirken de bu prensibe sadık kalmalı.” diyen Prof. Dr. Tarhan, üniversite ve hoca seçiminin, öğrencinin geleceğini direkt şekillendirdiğini söyledi.
Prof. Dr. Tarhan, öğrencilerin ve ailelerin, tercih edecekleri üniversitelerin akademik takımlarını titizlikle incelemesinin bir tesadüf olmadığını, bunun şuurlu bir “güven arayışı” olduğunu tabir ederek, “Güvenilir olmak, bizim de stratejik amacımızdır. Bunun formülü ise açık, şeffaf, dürüst ve hesap verebilir olmaktan geçer.” dedi.
Üniversite hocaları hayatın navigasyonudur…
Akademik takımın yetkinliğinin tek başına kâfi olmadığını, asıl öğrenmenin öğrencinin talebiyle başladığını tabir eden Prof. Dr. Tarhan, “Üniversitelerde %90 oranında öğrenci talep ederek öğrenir. Evvelden ‘talebe’ denmesinin sebebi budur; talep eden demektir. Üniversitelerde bir bilgi hazinesi vardır ve o hazinenin anahtarı hocalardadır. Hocalar, hazinenin kendisini değil, o hazineye nasıl ulaşılacağını gösteren anahtarları ve bir nevi hayatın navigasyonunu verirler.” diyerek öğrencinin etkin rolünün altını çizdi.
Özellikle sıhhat alanında usta-çırak ilgisinin vazgeçilmez olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Tarhan, “Tıp yalnızca bilim değil, birebir vakitte bir sanattır. Ve sanat, usta-çırak alakasıyla öğrenilir. Bu unsur, sıhhat bilimlerinden mühendisliğe, irtibattan toplumsal bilimlere kadar her alanda geçerlidir.” sözünde bulundu.
Bugün yazılım bilen bir sağlıkçı, mesleğini dijital kolaylıklarla birleştirerek geleceğe hazırlanıyor…
Üsküdar Üniversitesi’nin “tematik” bir üniversite olarak yola çıktığını ve sıhhat, mühendislik, davranış bilimleri üzere alanları “bilimler tektir” prensibiyle birleştirdiğini belirten Prof. Dr. Tarhan, dersliklere Sokrates, Aristoteles, İbn-i Sina üzere isimler vererek, öğrencilere hem çağı yakalayan hem de geçmişle bağını koparmayan bir vizyon sunmayı hedeflediklerini söyledi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, üniversite adaylarının tercih yaparken “Seçtiğim meslek 10 sene sonra ne olacak?” sorusunu kesinlikle sorması gerektiğini kaydederek, global ve mahallî gerçeklere nazaran hareket etmenin ehemmiyetine dikkat çekti.
Hekimlik ve öğretmenlik üzere klasik mesleklerin her vakit var olacağını lakin içeriklerinin dijital ihtilalle tekrar şekilleneceğini vurgulayan Prof. Dr. Tarhan, “Yapay zekâ hayatımıza girmeden önce senatomuzda, Tıp Fakültesi öğrencilerine yazılım dersi koymayı tartıştık. Tartışmanın sonucunda da dedik ki yazılımı çap yaparak hem yazılım mühendisliği hem tıpı bitirmek çok güç. Hiç olmazsa çap değil de yan kol yapabilirler. Veyahut da seçmeli ders olarak koyarız. Yazılım mühendisliği kısmımızdan ders alabilirler dedik. Bugün yazılım bilen bir sağlıkçı, mesleğini dijital kolaylıklarla birleştirerek geleceğe hazırlanıyor.” dedi.
Prof. Dr. Tarhan, adayların bu tıp disiplinlerarası fırsatları sunan üniversiteleri tercih etmelerinin, onları geleceğin rekabetçi dünyasına daha donanımlı hazırlayacağını söyledi.
Dijitalleşmeye soğuk bakan bir meslek, tarihin çöp sepetine gider…
Geleceğin mesleklerini şekillendiren yapay zekâ konusuna da değinen Prof. Dr. Tarhan, bunun bir tehdit değil, hakikat kullanıldığında büyük bir fırsat olduğunu, fakat temel kaidenin “kendini tanımak” olduğunu belirtti.
Prof. Dr. Tarhan, “Dijital devrim yaşanıyor. Nasıl 1800’lerde elektrik bir dönüşüm yaptıysa, yapay zekâ da bu dönüşümü yapıyor. İnsanın yerini alması şu anda teorik olarak bile mümkün değil. Lakin kendini tanıyan bir insan yapay zekânın oyuncağı olmaz. Kendini tanımayan bir insan ise yapay zekânın rahatlıkla oyuncağı olur, yapay zekâ onu intihar bile ettirir. Zira dijital ikizler, deepfake üzere sahtecilikler yapılıyor. Dijitalleşmeye soğuk bakan bir meslek, tarihin çöp sepetine sarfiyat. Gençlerimiz bu mevzuda ustalaşsınlar lakin ego ülkülerini, on-yirmi sene sonra nerede olmak istediklerini unutmasınlar. Gelecekte en çok muhtaçlık duyulanlar, yapay zekâyı güzel kullanan psikologlar, tabipler, mühendisler, iletişimciler olacak. Yapay zekâyı uygun kullanırsanız hiç korkmayın; o mesleğinizi yok etmez, evrim geçirmesini sağlar. Yapay zekâ şu anda bizim için hayatımızı kolaylaştıran ve hızlandıran bir araç olacak. Gençlerimiz bu mevzuda ustalaşsınlar. Yapay zekayı tehdit olarak görmeyelim. Fırsat olarak görelim.”
Gelecekte en çok gereksinim duyulanlar, yapay zekâyı uygun kullanan psikologlar, tabipler, mühendisler, iletişimciler olacak…
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Yapay zekâ bir terapistin yerini alır mı?” sorusuna da net bir karşılık vererek, “Asla alamaz, zira insanın içsel dinamiğini ve maskelerini okuyamaz. Lakin uzmanın işini hızlandırır ve kolaylaştırır. Bu nedenle gelecekte en çok gereksinim olan psikoloji mesleği, yapay zekayı yeterli kullanan psikologlar olacak söyleyeyim. Yeterli kullanan psikologlar olursanız hiç korkmayın. Yapay zekâ düzgün kullanan doktorlar olsanız hiç korkmayın. Yapay zekayı uygun kullanan sağlıkçılar olursanız, klinisyenler olursanız, mühendisler olursanız, iletişimciler olursanız, toplumsal çalışmacılar olursanız çocuk gelişimciler olursanız genetikçiler olursanız hiç korkmayın. O mesleğini evirir, evrim yaptırır ancak mesleği yok etmez.” dedi.
10 seanslık bir tedaviyi 5 seansa indirebilir
Yapay zekânın bedensel belirtileri (cilt ısısı, kalp atımı) dijitalleştirerek gerilim düzeyini anlayabildiğini, hatta yüz okuma programlarıyla hisleri varsayım edebildiğini söyleyen Prof. Dr. Tarhan, “Bazı beşerler güçlü rolü oynar, maske ile dolaşır. Yapay zekâ bu maskeyi fark edemez. Mikro tabirleri okur lakin kişinin içsel dinamiğini, bilinçaltını okuyamaz. İnsanın içsel dinamiğini ölçebilen bir matematik modelleme şimdi bulunamadı ve bulunması da teorik olarak mümkün değil. Bu yüzden yapay zekâ, bir uzmanın yerini alamaz lakin 10 seanslık bir tedaviyi 5 seansa indirebilir. Bu nedenle psikologlar dijitalleşmeye aralıklı durmamalı, bu teknolojileri meslekleriyle sentezlemelidir.” biçiminde konuştu.
Sosyal hayattan koparmayan üniversite büyük bir fırsat
Prof. Dr. Tarhan, hayatlarının en değerli kararlarından birini verecek olan üniversite adaylarına tavsiyelerini ise şöyle sıraladı:
“Popüler tercihlere ve yüksek maaşlı süreksiz durumlara değil, orta ve uzun vadeli düşünerek karar verin. Üsküdar Üniversitesi web sayfasındaki 10 dakikalık Holland Testi’ni (Kariyer Testi) mutlaka yapın ve hangi alana yatkın olduğunuzu görün. İnternetten inceleyin fakat mümkünse şahsen fiziken gidin. Yerleşkesi, hocaları, toplumsal ortamı yerinde görün. Bilhassa bu yalnızlık çağında, toplumsal hayattan koparmayan bir kent üniversitesi büyük bir fırsattır. Sakın ümitsizlik ve karamsarlığa kapılmayın. Gelecek ne olacak diye endişelenmeyin. Unutmayın, en güç koşullar, en karanlık vakitler, en hoş ve en aydınlık günlerin habercisidir. Umut en kıymetli ilaçtır.” halinde kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
