Asperger sendromunun toplumsal etkileşimde zahmetler ve makul ilgi alanlarına ağırlaşma ile karakterize olduğunu belirten uzmanlar, bu sendromu otizm spektrum bozuklukları içinde yer alan bir nörogelişimsel bozukluk olarak tanımlıyor.
18 Şubat Dünya Asperger Günü kapsamında açıklama yapan Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Asperger sendromunun erken teşhis edilmesi bireyin toplumsal, duygusal ve akademik gelişiminde kritik bir rol oynar.” dedi. Asperger sendromlu bireylerin ayrıntılara odaklanma, sistematik düşünme ve sorun çözme üzere güçlü taraflarına dikkat çeken Kaya, toplumda müsamaha ve farkındalık oluşturmanın, bu bireylerin toplumsal ahengini destekleyeceğini, empatik yaklaşımlar ve çevresel düzenlemelerle onların ömür kalitesinin artırılabileceğini lisana getirdi.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Ergoterapisti Emrullah Harun Kaya, 18 Şubat Dünya Asperger Günü kapsamında, Asperger sendromu hakkında açıklamalarda bulundu.
Asperger sendromlu bireyler, toplumsal ipuçlarını anlamada zorluk yaşayabilirler…
Asperger sendromunun, otizm spektrum bozuklukları içinde yer alan bir nörogelişimsel bozukluk olarak bilindiğini tabir eden Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Bu sendrom bilhassa toplumsal etkileşimde zahmetler ve sonlu ilgi alanlarına sahip olma ile karakteridir.” dedi.
Asperger sendromunun toplumsal etkileşim zorlukları, tekrarlayan hareketler ve sonlu ilgi alanları, lisan gelişimi ile motor maharetlerde zorluklar üzere temel özellikleri olduğuna dikkat çeken Kaya, “Asperger sendromlu bireyler, yüz sözleri, beden lisanı, göz teması üzere toplumsal ipuçlarını anlamada zorluk yaşayabilirler. Empati gösterme ve toplumsal alakalar kurma konusunda meşakkatler yaşayabilirler. Belli bir mevzuya çok ilgi duyabilirler. Bu ilgi, bazen ağır bir halde belli bir alan üzerinde derinleşebilir. Bu bir bilim kolu yahut hobi olabilir. Asperger sendromlu bireyler ekseriyetle olağan lisan gelişimine sahiptir. Fakat toplumsal lisan kullanımı ve tabirleri konusunda zorluk yaşayabilirler. Yazı yazmak, küçük objeleri tutmak üzere ince motor hünerlerinde zorluklar görülebilir. Ayrıyeten kaba motor hünerlerinde, motor planlama alanlarında ve istikrar uyumunda da meseleler görülebilir.” formunda konuştu.
Tanı ve tedavi multidisipliner bir yaklaşımla ilerliyor…
Asperger sendromunun erken teşhis edilmesinin bireyin toplumsal, duygusal ve akademik gelişiminde kritik bir rol oynadığına vurgu yapan Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Tanı konulduktan sonra, bireyin bağımsızlığını desteklemek maksadıyla uygun kişiselleştirilmiş eğitimler, terapiler ve dayanak planları geliştirilmelidir. Multidisipliner bir yaklaşım, teşhis ve tedavinin kapsamını genişletir.” dedi.
Multidisipliner takım içerisinde nörologlar, psikiyatristler, psikologlar, özel eğitim öğretmenleri, lisan ve konuşma terapistleri, ergoterapistler, fizikî aktivite ve hareket eğitim öğretmenlerinin aileler ile iş birliği içinde çalışmalarının gelişim açısından çok kıymetli olduğunu aktaran Kaya şöyle devam etti:
“Tanı koyma sürecinde birey, psikiyatristler tarafından kapsamlı bir değerlendirmeye alınır. Teşhis koyma süreci bireyin gelişimsel hikayesinin ayrıntılı olarak incelenmesi, müşahede ve klinik değerlendirmelerin yapılması ile başlar. Bunun yanında bireyin gereksinimleri doğrultusunda nöropsikolojik testler, standartlaştırılmış kıymetlendirme ölçekleri ve biyolojik tetkikler üzere çeşitli teşhis araçları kullanılır.”
Tedaviyle, bireyin hayat kalitesinin en üst seviyeye çıkarılması hedefleniyor
Tanı katılaştıktan sonra, oluşturulan multidisipliner tedavi planında uzmanların bireyin gereksinimlerini gözettiğini lisana getiren Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Ergoterapistler, duyusal entegrasyon, ince motor marifetleri ve günlük hayat aktiviteler konusundaki gereksinimlerini kıymetlendirir ve müdahale planı oluşturur. Özel eğitim öğretmenleri bilişsel, akademik ve toplumsal hünerlerin destekleyici kişiselleştirilmiş eğitim planlarını geliştirir. Fizikî aktivite ve hareket eğitim öğretmeni, motor uyumu, istikrar uyum ve genel fizikî gelişimini destekleyici hareket temelli müdahaleler yapar. Lisan ve konuşma terapisti, bireyin sözel ve sözel olmayan irtibat maharetlerini geliştirmek için kişiselleştirilmiş terapi programı hazırlar. Klinik psikologlar, bireyin duygusal düzenleme, anksiyete idaresi ve toplumsal etkileşim hünerlerini güçlendirmek emeliyle ispata dayalı psikoterapötik yaklaşımlar uygular. Bu halde bireyin hayat kalitesi artırılarak toplumsal, akademik ve günlük hayatta fonksiyonelliğini en üst seviyeye çıkarmaya yönelik kapsamlı bir takviye sağlanır.” açıklamasını yaptı.
Asperger sendromu hakkında yanlışlar ve doğrular…
Asperger sendromu hakkında yaygın yanlış inanışlar olduğuna değinen Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, bu yanlış inanışları ve doğruları şöyle aktardı:
“Yanlış: Asperger sendromu olan herkes otistiktir.
Doğru: Asperger sendromu, otizm spektrumunun bir modülüdür lakin klasik otizmden farklı özellikler gösterir.
Yanlış: Asperger sendromu olan bireyler toplumsal becerilerden büsbütün mahrumdur.
Doğru: Asperger sendromlu bireyler toplumsal etkileşimde zorluk yaşayabilir, lakin bu herkes için tıpkı değildir. Kimileri toplumsal ilgilerde epey başarılı olabilir.
Yanlış: Asperger sendromlu bireyler duygusal olarak soğuk ve ilgisizdir.
Doğru: Asperger sendromlu bireyler duygusal olarak derin ve samimi olabilir, lakin hislerini toplumun alıştığı biçimde tabir etmekte zorlanabilirler. Duygusal ipuçlarını anlamakta zahmet çekebilirler lakin bu, duygusuz oldukları manasına gelmez.
Yanlış: Asperger sendromu olan bireyler daima tıpkı davranışları stantlar.
Doğru: Asperger sendromu çok geniş bir yelpazeye sahiptir. Tıpkı tanıyı almış bireyler bile farklı özellikler gösterebilir. Kişinin ilgi alanları, davranışları ve toplumsal maharetleri kişiseldir.
Yanlış: Asperger sendromu bir hastalık değil, yalnızca bir davranış bozukluğudur.
Doğru: Asperger sendromu, beynin gelişimsel bir farkıdır ve nörogelişimsel bir durum olarak kabul edilir. Kişinin zekâsını yahut potansiyelini sınırlamaz, lakin toplumsal, duygusal ve davranışsal manada birtakım farklılıklara yol açabilir.”
Asperger sendromlu bireyler güçlü yeteneklere sahip olabiliyor!
Asperger sendromu olan bireylerin çoklukla toplumsal normların ve klasik öğrenme prosedürlerinin dışına çıkabilen yetenekleri olabildiğini lisana getiren Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Bazen farklı bir bakış açısına sahip olabilirler ve sorunları farklı biçimlerde çözebilirler.” dedi.
Kaya, Asperger sendromu olan bireylerin kimi güçlü yanlarını ise şöyle sıraladı:
“Detaylara dikkat ederler, küçük detayları gözden kaçırmadan derinlemesine incelerler. Bir husus hakkında ağır ilgi ve bilgi sahibi olabilirler. Sorunları sistematik ve mantıklı halde çözme yetenekleri vardır. Gayelerine ulaşmak maksadıyla karşılarına çıkan mahzurlara karşın ısrarcı olabilirler. Asperger sendromlu bireyler duyusal dünyayı bazen farklı algılayabilirler. Çevresel değişikliklere karşı daha hassas olabilirler. Karmaşık sistemleri tahlil etme, kategorize etme ve düzenleme maharetleri epey gelişmiştir. Sistematik fikir biçimleri sayesinde sorun çözme süreçlerinde fark yaratabilirler. Tekrarlayan vazifelerde motivasyonlarını kaybetmeden uzun müddet çalışabilirler. Bu özellik, bilhassa üretim süreçleri, bilgi tahlili yahut teknik işler üzere alanlarda avantaj sağlar.”
Toplumda müsamaha ve anlayış geliştirilmeli
Asperger sendromlu bireylerin toplumsal entegrasyonunu ve ikili bağlantılarındaki etkileşimlerini artırmak için, açık ve direkt irtibat, empatik bir yaklaşım ve toplumsal marifet eğitimleri önerildiğini söz eden Ergoterapist Emrullah Harun Kaya, “Bu bireylerin toplumsal maharetlerini geliştirmek için yapılandırılmış eğitimler, göz teması kurma, uygun reaksiyon ve sıra ile konuşa üzere maharetleri öğretir. Ayrıyeten ilgi alanlarına dayalı kümeler oluşturmak, doğal ve rahat bir halde toplumsal etkileşimde bulunmalarını sağlar.” dedi.
Toplum içerisinde Asperger sendromu ile ilgili farkındalık sağlayıp müsamahayı ve anlayışı geliştirerek bu bireylerin entegrasyonunun desteklenebileceğini de lisana getiren Kaya, “Bu bireylerin duyusal hassasiyetlerini ön planda tutarak çevresel düzenlemeler yapmak, telaşlarını azaltarak toplumsal iştiraki artırabilir. Bu yaklaşımlarla birlikte hem ikili ilgilerde hem de toplumda daha uyumlu ve faal bir biçimde yer almalarına yardımcı olunabilir.” diyerek kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
