Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına nazaran 31 Aralık 2024 tarihi prestijiyle, bayan nüfus 42 milyon 811 bin 834 kişi, erkek nüfus 42 milyon 853 bin 110 kişi oldu. Öteki bir tabirle, toplam nüfusun %49,98’ini bayanlar, %50,02’sini ise erkekler oluşturdu. Bayanlar ile erkekler ortasındaki bu oransal istikrar, bayanların daha uzun yaşaması nedeniyle, 60 ve daha üst yaş kümesinden itibaren bayanların lehine değişti. Bayan nüfusun oranı, 60-74 yaş kümesinde %52,0 iken 90 ve üzeri yaş kümesinde %69,1 oldu.
Kadınların erkeklerden 5,3 yıl daha uzun yaşadığı görüldü
Hayat Tabloları sonuçlarına nazaran, doğuşta beklenen hayat müddeti 2021-2023 periyodunda Türkiye geneli için 77,3 yıl iken bayanlarda 80,0 yıl, erkeklerde 74,7 yıl oldu. Genel olarak bayanların erkeklerden daha uzun yaşadığı ve doğuşta beklenen ömür mühleti farkının 5,3 yıl olduğu görüldü.
Doğuşta sağlıklı ömür mühleti bayanlarda 56,3 yıl oldu
Hayat Tabloları sonuçlarına nazaran, muhakkak bir yaştaki kişinin günlük hayattaki faaliyetlerini sonlandıracak bir sıhhat sorunu olmadan yaşaması beklenen yıl sayısını tabir eden sağlıklı hayat mühleti, 2021-2023 devrinde sıfır yaşında bulunan bir kişi için Türkiye genelinde 57,6 yıl iken bayanlarda 56,3 yıl, erkeklerde 59,0 yıl oldu. Buna nazaran, erkeklerin doğuşta sağlıklı hayat müddetinin bayanlardan 2,7 yıl daha uzun olduğu görüldü.
Ortalama eğitim mühleti bayanlarda 8,6 yıl oldu
Ulusal Eğitim İstatistiklerine nazaran, 25 yaş ve üzeri nüfusun ortalama eğitim müddetinin yıllara nazaran arttığı görüldü. Türkiye geneli için 25 yaş ve üzeri nüfusun ortalama eğitim müddeti 2011 yılında 7,3 yıl, bayanlarda 6,4 yıl, erkeklerde 8,3 yıl iken, 2023 yılında Türkiye genelinde 9,3 yıl, bayanlarda 8,6 yıl, erkeklerde 10,1 yıl oldu.
En az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı %87,8 oldu
Ulusal Eğitim İstatistiklerine nazaran, en az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranının 2008-2023 yılları ortasında arttığı görüldü. En az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki bireylerin toplam nüfus içindeki oranı, 2008 yılında %75,1 iken 2023 yılında %92,2 oldu. Bu oran cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2008 yılında en az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı %67,5, erkeklerin oranı %82,8 iken, bu oran 2023 yılında bayanlarda %87,8, erkeklerde ise %96,8 oldu.
Yükseköğretim mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı %22,7 oldu
Ulusal Eğitim İstatistiklerine nazaran, yüksekokul ve fakülte, yüksek lisans ve doktora mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı, 2008 yılında %9,1 iken 2023 yılında %24,4 oldu. Bu oran cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2008 yılında yükseköğretim mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı %7,1, erkeklerin oranı %11,2 iken bu oran 2023 yılında bayanlarda %22,7, erkeklerde ise %26,2 oldu.
Annesi yükseköğretim mezunu olanların %84,6’sının yükseköğretim mezunu olduğu görüldü
Ulusal Eğitim İstatistikleri Data Tabanına nazaran, ebeveynin tamamladığı eğitim seviyesine nazaran ferdin tamamladığı eğitim seviyesi oranına bakıldığında, ebeveynin eğitim düzeyi yükseldikçe bireyin eğitim seviyesinin yükseldiği görüldü. 2023 yılında annesi yükseköğretim mezunu olanların %84,6’sının yükseköğretim mezunu olduğu görüldü.
Yükseköğretim mezunu bayanların işgücüne iştirak oranı %68,9 oldu
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına nazaran 2023 yılında 15 ve daha üst yaştaki nüfusun işgücüne katılma oranının %53,3 olduğu görüldü. Bu oran bayanlarda %35,8, erkeklerde ise %71,2 oldu.
İşgücüne katılma oranı eğitim durumuna nazaran incelendiğinde, bayanların eğitim düzeyi yükseldikçe işgücüne daha fazla katıldıkları görüldü. Okuryazar olmayan bayanların işgücüne katılma oranı %13,8, lise altı eğitimli bayanların işgücüne katılma oranı %26,8, lise mezunu bayanların işgücüne katılma oranı %37,4, mesleksel yahut teknik lise mezunu bayanların işgücüne katılma oranı %45,0 iken, yükseköğretim mezunu bayanların işgücüne katılma oranı %68,9 oldu.
Kadınların istihdam oranının erkeklerin yarısından daha az olduğu görüldü
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına nazaran 2023 yılında 15 ve daha üst yaştaki nüfusun istihdam oranının %48,3 olduğu görüldü. Bu oran bayanlarda %31,3, erkeklerde ise %65,7 oldu.
En yüksek istihdam oranı %54,5 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesinde, en düşük istihdam oranı ise %37,5 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde gerçekleşti.
En yüksek bayan istihdam oranı, %38,9 ile TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) bölgesinde, en düşük bayan istihdam oranı ise %19,8 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde gerçekleşti.
En yüksek erkek istihdam oranı, %71,8 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesinde, en düşük erkek istihdam oranı ise %56,7 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti.
Kadınların istihdamda yarı vakitli çalışma oranı %16,1 oldu
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına nazaran yarı vakitli çalışanların istihdam içindeki oranının 2023 yılında %10,2 olduğu görüldü. Bu oran bayanlarda %16,1, erkeklerde ise %7,3 oldu.
Hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bayan istihdam oranı %27,1 oldu
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına nazaran hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bireylerin istihdam oranı, 2014 yılında %59,8 iken 2023 yılında %60,1 oldu. Bu oran cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2023 yılında hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bayanların istihdam oranının %27,1, erkeklerin istihdam oranının ise %90,1 olduğu görüldü.
Cinsiyetler ortası fiyat yahut yarar farkı tüm eğitim seviyelerinde erkek lehine gerçekleşti
Cinsiyetler ortası fiyat yahut çıkar farkı, erkek ve bayan ortasındaki fiyat yahut kar farkının erkek fiyat yahut yararına yüzdesel oranı olarak tanımlanmaktadır. Yarar Yapısı İstatistiklerine nazaran, yıllık ortalama brüt ücret-maaş ile hesaplanan gösterge için en yüksek fark %17,4 ile yükseköğretim mezunlarında, en düşük fark %13,2 ile yeniden ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti. Yıllık ortalama brüt çıkar ile hesaplanan gösterge için ise, en yüksek fark %20,0 ile lise mezunlarında, en düşük fark ise %14,9 ile ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti.
Kadın büyükelçi oranı %26,9 oldu
Dışişleri Bakanlığı verilerine göre kadın büyükelçi oranı 2011 yılında %11,9 iken 2024 yılında %26,9 oldu. Erkek büyükelçi oranı ise 2011 yılında %88,1 iken 2024 yılında %73,1 oldu.
Kadın milletvekili oranı %19,9 oldu
Türkiye Büyük Millet Meclisi datalarına nazaran 2024 yıl sonu prestijiyle 593 milletvekili içerisinde bayan milletvekili sayısının 118, erkek milletvekili sayısının ise 475 olduğu görüldü. Meclisteki bayan milletvekili oranı 2007 yılında %9,1 iken, 2024 yılında %19,9 oldu.
Yükseköğretimde misyonlu profesörler içinde bayan profesör oranı %34,6 oldu
Yükseköğretim İstatistiklerine nazaran yükseköğretimde misyonlu profesörler içerisindeki bayan profesör oranı 2010-2011 öğretim yılında %27,6 iken 2023-2024 öğretim yılında %34,6 oldu. Yükseköğretimde misyonlu doçentler içerisindeki bayan doçent oranı ise, 2010-2011 öğretim yılında %32,2 iken 2023-2024 öğretim yılında %42,1 oldu.
Üst ve orta seviye yönetici durumundaki bayan oranı %20,6 oldu
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına nazaran üst ve orta seviye yönetici konumundaki bayan oranı 2012 yılında %14,4 iken 2023 yılında %20,6 oldu.
Borsa İstanbul’da süreç gören en büyük 50 şirketin (BİST 50) yönetim kurulu üyelerine bakıldığında, 2016 yılında %12,2 olan bayan üye oranı 2024 yılında %19,4 oldu.
Kadın Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) işçisinin oranı %34,1 oldu
Belirli bir periyotta (genellikle bir takvim yılı) bir kişi ya da küme tarafından Ar-Ge faaliyetleri için harcanan mühletin birebir devirde çalışılan toplam mühlete bölünmesi yoluyla hesaplanan Tam Vakit Muadili (TZE), 0 ile 1 ortasında bir kıymet alarak milletlerarası Ar-Ge çalışanı karşılaştırmalarında kullanılmaktadır.
Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri Araştırması sonuçlarına nazaran, TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi sayısı, 2023 yılında 99 bin 195 kişi ile toplam Ar-Ge işçi sayısının %34,1’ini oluşturdu. Dallar prestijiyle TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi oranı, yükseköğretimde %47,7, kâr emeli olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette %29,6, mali ve mali olmayan şirketlerde ise %27,8 oldu.
Ortalama birinci evlenme yaşı bayanlarda 25,8 oldu
Evlenme İstatistiklerine nazaran resmi olarak birinci evliliğini 2024 yılında yapmış olan bayanların ortalama birinci evlenme yaşı 25,8 iken erkeklerin ortalama birinci evlenme yaşı 28,3 oldu. Ortalama birinci evlenme yaşının en yüksek olduğu vilayet, bayanlarda 29,1 yaş, erkeklerde 31,9 yaş ile Tunceli oldu. Ortalama birinci evlenme yaşının en düşük olduğu vilayet ise bayanlarda 23,3 yaş ile Ağrı, erkeklerde 26,5 yaş ile Şanlıurfa oldu.
Kadınların %16,7’sinin eğitim düzeylerinin eşlerinden daha yüksek olduğu görüldü
ADNKS sonuçlarına nazaran resmi evliliklerde eşler ortasındaki eğitim farkı incelendiğinde, 2023 yılında bayanların %38,7’sinin kendilerinden daha yüksek eğitimli erkeklerle evli olduğu görüldü. Eşlerinden daha yüksek eğitimli olan bayanların oranının %16,7, eğitim düzeyleri birebir olan eşlerin oranının ise %43,2 olduğu görüldü.
Kesinleşen boşanma davaları sonucu annenin velayetine verilen çocuk oranı %74,4 oldu
Boşanma İstatistiklerine nazaran 2024 yılında katılaşan boşanma davaları sonucu çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Annenin velayetine verilen çocuk oranı %74,4 iken babanın velayetine verilen çocuk oranı ise %25,6 oldu.
İnternet kullanan bayanların oranı %85,4 oldu
Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması sonuçlarına nazaran 2024 yılında 16-74 yaş kümesindeki bireylerin İnternet kullanım oranı %88,8 oldu. Bu oran bayanlarda %85,4 iken erkeklerde %92,2 oldu.
Yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olan bayanların oranı %31,5 oldu
Yoksulluk ve Hayat Şartları İstatistiklerine nazaran yaş kümelerine nazaran yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olanların oranına bakıldığında, 2024 yılında toplam nüfusun %29,3’ünün risk altında olduğu, bu oranın bayanlarda %31,5 iken erkeklerde %27,1 olduğu görüldü. Birebir oranlara 18-64 yaş kümesi için bakıldığında, yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında bulunan bayanların oranı %29,5, erkeklerin oranı %23,1 olarak görüldü.
Kadınların %35,9’u yaşadığı etrafta gece yalnız yürürken kendini inançsız hissetti
Yaşam Memnuniyeti Araştırması sonuçlarına nazaran 2024 yılında, yaşadıkları etrafta gece yalnız yürürken kendilerini inançsız hissedenlerin oranı %25,7 iken bu oran bayanlarda %35,9, erkeklerde %15,2 oldu. Bayanların %47,8’i, erkeklerin ise %69,7’si yaşadıkları etrafta gece yalnız yürürken kendilerini inançta hissetti.
Evde yalnız olduklarında kendilerini inançsız hissedenlerin oranı 2024 yılında %5,8 iken bu oran bayanlarda %8,4, erkeklerde %3,1 oldu. Bayanların %78,9’u, erkeklerin ise %88,5’i konutta yalnız olduklarında kendilerini inançta hissetti.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
