Ritmi bozulan bir yürüyüş, minik adımların aksaması, koşma ve zıplama üzere hareketlerde yaşanan zorlanma… Çocukluk çağında sık karşılaşılan şikayetlerden biri olan topallama ekseriyetle 1 ila 10 yaş ortasındaki çocuklarda görülüyor. Kimi durumlarda önemli ortopedik ya da enfeksiyöz hastalıkların birinci sinyali olabiliyor; ihmal edildiğinde kalıcı hasarlara yol açabiliyor. Ailelerin çocuğun yürüyüşündeki en küçük değişimi bile ciddiye alması gerektiğine dikkat çeken Acıbadem Maslak Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Levent Eralp “Topallama hiçbir vakit yalnızca bir ağrı belirtisi olarak geçiştirilmemeli. Zira kimi durumlarda bu, saatler içinde eklemde kalıcı hasar, kemik deformitesi hatta hayat uzunluğu sürecek olan sakatlıklarla sonuçlanabiliyor. Erken teşhis sayesinde hem fizikî gelişim hem de psikososyal yeterlilik hali korunuyor. Aileler ‘nasıl olsa geçer’ diyerek beklemek yerine kesinlikle bir uzmana başvurmalıdır” diyerek ihtarda bulunuyor.
Yürürken bacağın olağandan farklı hareket etmesi, yükün eşit dağılmaması ya da ağrı nedeniyle yürüme tertibinin bozulması halinde ortaya çıkan topallama; kimi çocuklarda süreksiz kas yorgunluğuna bağlı olabilirken, kimilerinde kemik, eklem yahut hudut sistemine dair değerli bir hastalığa işaret ediyor. Çocuklar hareket kısıtlılığı nedeniyle koşma ve zıplama üzere aktivitelerde zorlanabiliyor. Beden yükünün istikrarsız dağılması, vakitle kalça, diz ve omurga hizasında bozulmalara neden olabiliyor. Ayrıyeten bu çocuklarda düşme ve yaralanma riski de kıymetli ölçüde artıyor.
Pek çok taraftan olumsuz etkiliyor
Topallamanın en besbelli sonuçları fizikî olsa da, uzun sürmesi ruhsal ve toplumsal ömrü da etkiliyor. Prof. Dr. Levent Eralp, fiziksel etkileri şöyle özetliyor: “Koşma, zıplama üzere aktivitelerde zorlanması nedeniyle hareket kısıtlılığı oluşuyor. Kas-iskelet sistemi gelişiminde ortaya çıkan durumlarda, çocukta istikrarsız yüklenme, kalça-diz-omurga hizalanmasında meseleler gelişiyor. İstikrarsız yürümesi ise kazalara davetiye çıkarıyor. Bütün bu olumsuz tesirler, yaşıtları üzere hareket edemeyen bu çocukları fizikî olduğu kadar, ruhsal ve toplumsal olarak da etkiliyor.”
Nedeni yaşa nazaran değişiyor
Çocuklarda topallamanın, küçük travmalardan enfeksiyonlara, kalça çıkığı ya da romatizmal hastalıklara kadar pek çok farklı nedene bağlı olabileceğine değinen Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Levent Eralp’e nazaran, bu durumların bir kısmı zaten düzelirken, kimileri ise acil müdahale gerektirecek kadar önemli olabiliyor. Bilhassa uzun süren ya da giderek şiddetlenen topallamalarda, altta yatan sebebin erken devirde araştırılması büyük kıymet taşıyor.
Topallamanın nedenleri, çocuğun yaş kümesine nazaran değişiklik gösteriyor. 0-3 yaş ortası çocuklarda en sık görülen sebepleri doğumsal kalça çıkığı, enfeksiyonlar (septik artrit ve osteomyelit) ile travmalar oluşturuyor. 3-6 yaş kümesinde süreksiz sinovit ismi verilen güzel huylu ve zaten düzelen kalça iltihapları öne çıkarken, Perthes hastalığı ve septik artrit üzere daha önemli tablolar da gözlemlenebiliyor. 6-10 yaş aralığında travmalar, Perthes hastalığı, büyüme ağrıları ve juvenil artrit üzere romatizmal hastalıklar topallamaya yol açabiliyor. 10 yaş üzeri ergenlik periyodunda ise SCFE (kaymış femoral epifiz) ismi verilen kalça bozuklukları, spor yaralanmaları, romatolojik hastalıklar ve nadiren de olsa kemik tümörlerinin teşhis koyarken dikkate alınması gerekiyor. Bu nedenle topallamanın müddeti, eşlik eden belirtiler ve çocuğun yaşı, tanıya giden yolda kıymetli ipuçları sunuyor.
Dikkat! Bu durumlarda doktora başvurun
Bazı nedenler kalıcı eklem hasarı, kalça gelişim bozukluğu hatta ömrü tehdit eden enfeksiyonlarla sonuçlanabiliyor. Hasebiyle teşhisin gecikmesi, tedavi sürecini zorlaştırmakla kalmıyor; çocuğun hareket kabiliyeti ve ömür kalitesi üzerinde önemli kalıcı tesirler bırakabiliyor. Erken teşhisin, çocuğun hem mevcut sıhhatini hem de ilerleyen yaşlardaki gelişimini direkt etkilediğini vurgulayan Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Levent Eralp, “Birkaç gün süren topallamalarda, bilhassa ağrıya eşlik eden ateş, gece uyanma, eklemde şişlik ve kızarıklık üzere belirtiler varsa, topallama travmaya bağlı oluştuysa, şikayetler tekrarlıyor yahut hiç geçmiyorsa, ailelerin vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmaları ehemmiyet taşıyor. Topallamayla birlikte ayağını kullanmak istemeyen, halsiz düşen yahut kilo kaybı yaşayan çocuklarda da daha önemli hastalıkların araştırılması gerekebiliyor” diyor.
Tedavi seçenekleri sorunun nedenine nazaran değişiyor
Topallamanın altta yatan nedenine nazaran tedavi yaklaşımı da değişiyor. Her topallama cerrahi gerektirmese de kimi durumlarda ameliyat, çocuğun sağlıklı gelişimi ve kalıcı hasarların önlenmesi için kaide hale geliyor. Örneğin, kaymış femoral epifiz durumunda kalça başı kaydığı için epifizi vida ile sabitleme yahut Perthes hastalığında, ileri evrelerde kalçanın düzgün şekillenmesi için kemik düzeltme ameliyatlarına gereksinim duyuluyor. Septik artrit üzere acil durumlarda da vakit kaybetmeden eklemi cerrahi olarak boşaltmak ve enfeksiyonu denetim altına almak büyük ehemmiyet taşıyor.
Cerrahi süreç birtakım durumlarda kaçınılmaz oluyor
Cerrahi gereken bir öbür değerli durumun kemik iltihapları ve tümörler olduğunu belirten Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Levent Eralp, “Osteomyelit üzere enfeksiyonlarda iltihaplı dokunun temizlenmesi ve uzun müddetli antibiyotik tedavisi gerekiyor. Tümör hadiselerinde, tümörün çıkarılması, gerekirse protezle desteklenmesi ve onkoloji takımıyla tedavinin sürdürülmesi kaidedir. Ayrıyeten travmatik kırıklar yahut büyüme plağı yaralanmalarında da kemiklerin düzgün kaynamaları için plak ya da vida uygulamaları yapılabiliyor. Her olay için farklı bir planlama yapıyoruz ve erken teşhis sayesinde birçok vakit çocuklar büsbütün sıhhatine kavuşuyor” sözlerini kullanıyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
