İlaç fiyatlandırma sisteminde yıllardır süren yapısal sıkıntılar ve aktüel ekonomik gerçekliklerden uzak olan ilaç kuru, Türk ilaç sanayisini tarihinin en büyük darboğazlarından birine sürüklüyor. Dalda üretim daralırken, birçok firma ayakta kalma savaşı veriyor. İlaç Sanayisi Patronlar Sendikası (İEİS) Genel Sekreteri Savaş Malkoç Türkiye’nin ilaçta yerli üretim gücünün tehdit altında olduğu ve acil tahlil adımları atılmazsa kalıcı hasarların kaçınılmaz olacağı ikazında bulundu.
TÜRKİYE ilaç pazarı geçen yıl kutu bazında %3,9 oranında küçülürken, bu daralma 2025’in birinci çeyreğinde de devam etti ve pazar yüzde 3,1 oranında geriledi. En çarpıcı bilgi ise üretim tarafında yaşandı. 2024 yılında ilaç sanayi üretimi %7,3 oranında düşerken, Nisan 2025 prestijiyle bu gerileme yıllık ortalamada %10,8 düzeyine ulaştı.
İEİS; yüzyılı aşkın bir deneyime sahip Türk ilaç kesiminin üretim gücüne, istihdamına ve ihracat potansiyeline yönelik son devirde geri dönülemeyecek biçimde artan önemli tehditler karşısında en son 24 Ekim’de güncellenen ilaç kurunun acilen tekrar belirlenmesi, fiyatlandırma mevzuatının ise günün şartlarına uygun halde reforme edilmesi tarafında davette bulundu.
Sektör talebinde net; acil kur güncellemesi ve fiyatlandırma mevzuatında reform
İlaç fiyatları, mevcut durumda, bir evvelki yılın ortalama Avro kurunun %60’ı alınarak ve yılda yalnızca bir kere belirlenen ilaç kuruna nazaran hesaplanmaktadır. Referans fiyatlandırma sistemi devreye alındığında piyasa kurunun %100’üne tekabül eden ilaç kuru geldiğimiz noktada aktüel kurun yalnızca %46’sına denk gelmektedir. SGK’ya verilen ortalama %27’lik iskontoları da dikkate aldığımızda bu oran %32’lere kadar düşmektedir.
İlaç Sanayisi Patronlar Sendikası’nın kamu otoritelerine sunduğu siyaset tekliflerinde, ilaç kurunun belirlenmesinde temel alınan %60 katsayısının 2019 yılı öncesinde olduğu üzere tekrar %70’e çıkartılması ve bu oran doğrultusunda temmuz ayı içerisinde ilaç kurunun kurdaki gelişmeler ve maliyet artışlarına uygun biçimde güncellenmesi gerektiği söz ediliyor.
İlaç kurunun yıl içerisinde 4 kez güncellenmesi ve ilaç kurundaki günümüz şartlarına uygun değişikliklerin gecikmeden sisteme yansıtılması gerektiğine dikkat çeken, İEİS Genel Sekreteri Savaş Malkoç, ilaçta bu tablonun devamında ısrarcı olunması halinde ilaç arz güvenliğinde önemli dertlerin oluşacağına dikkati çekti ve kelamlarını şöyle sürdürdü; “İlaç endüstrimizin yıllardır maruz kaldığı ekonomik baskı artık katlanılamaz bir noktadadır. İlaç kuru ile piyasa kuru ortasındaki makasın daima açılması, artan maliyetler ve yüksek kredi faizi firmaları iflas noktasına sürüklüyor. Bugün birçok firma konkordato ilan etmeyi kıymetlendiriyor, kimileri ise satış sürecinde. Bu kurallar altında Türkiye uzun yıllardır yaptığı yatırımların sonucu olarak başardığı kullanılan her 100 kutu ilacın 92’sini üretme kabiliyetini kaybetme riskiyle karşı karşıyadır. Mevcut fiyatlandırma sistemi ve maliyet baskısı nedeniyle yeni yatırımlar yapmak bir yana mevcut ilaç üretiminin bile sürdürülmesi imkânsız hale gelmiştir. Bu sırf endüstrimizin değil, halk sıhhatinin da direkt tehdit altına girmesi manasına geliyor. Şayet acil tedbir alınmazsa, yakın gelecekte ilaç yoklukları kaçınılmaz olacaktır.”
Ya ithalat cenneti olacağız ya da üretim ve ihracat üssü olacağız
Sektörün bir öbür kritik konusu ise biyoteknolojik ilaçlardaki atıl kapasite. 2024 yılı prestijiyle biyoteknolojik ve biyobenzer ilaçların SGK bütçesi içindeki hissesi %25’e çıkmışken, Türkiye’deki 13 biyoteknolojik üretim tesisi tam kapasite faaliyet gösterememektedir. Bu durumun sürdürülebilir olmadığını belirten Savaş Malkoç, kamu alım garantileri, müspet ayrımcılık ve üretim teşvikleriyle bu tesislerin süratle devreye alınmasının mecburî olduğunu vurguladı.
Malkoç kelamlarına şöyle devam etti; “Türkiye’nin biyoteknolojik ilaçları üretmek için gerekli tesisleri mevcut. Fakat bu potansiyeli hayata geçirecek dayanak düzenekleri ne yazık ki devreye alınmadı. Bu nedenle de bu ulusal tesisler maalesef atıl durumda ve bu alana yatırım yapan firmalar ziyan ediyor. İthalatın daima arttığı, üretimin gerilediği bir sistemin sonu kendi kendine yetememektir. Bu alanda verilecek kamu takviyesi, sırf kesimi değil, ülke iktisadını ve halk sıhhatini da direkt koruyacaktır. Ya Türkiye, ilaçta bir ithalat cenneti haline gelecek ya da Sayın Cumhurbaşkanımızın ortaya koyduğu vizyon doğrultusunda bölgesel ve global bir üretim ve ihracat üssüne dönüşecektir. Tercih bizim değil, siyasetlerin olacaktır. Bu açıdan bakıldığında fiyatı ve mühleti evvelce belirlenmiş kamu alım garantileri, klinik araştırmalar dahil olmak üzere eser geliştirme için verilecek uygun maliyetli ve uzun vadeli krediler hayati rol oynayacaktır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
