Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, sınav kaygısının nedenleri, tesirleri ve başa çıkma sistemleri ile bilhassa ebeveynlerin bu süreçteki destekleyici rolünün kıymetinden bahsetti.
Kontrolsüz korku, öğrencinin potansiyelini engeller!
Sınavların, öğrencilerin sırf akademik yeterliliğini değil, birebir vakitte gerilimle başa çıkma marifetlerini de ölçen kıymetli dönemeçler olduğunu söz eden Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bu süreçte hissedilen tasa, belli bir düzeye kadar motive edici olabilirken; denetimsiz hale geldiğinde öğrencinin potansiyelini ortaya koymasını engelleyebilir.” dedi.
YKS üzere geleceği belirleyen imtihanların öğrencilerde yüksek gerilim yarattığını ve imtihan derdinin ağır yaşanmasına neden olduğunu aktaran Çevirir, “Bu dert sadece bireyin içsel yaşantısıyla sonlu değildir. Aile tavırları üzere çevresel faktörler de bu süreçte belirleyici rol oynar.” formunda konuştu.
Sınav korkusu bireyin performansını düşürebilecek kadar ağır olabilir!
Öğrencinin imtihan öncesinde ya da imtihan anında başarısızlık korkusu nedeniyle yaşadığı ağır gerilim halinin imtihan telaşı olarak isimlendirildiğini kaydeden Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bu telaş, zihinsel, duygusal ve fizikî seviyede tesirler yaratabilir.” dedi.
Sınav telaşının heyecanla karıştırılmaması gerektiğini vurgulayan Çevirir, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çünkü heyecan motive edici ve süreksiz bir uyaranken, imtihan telaşı bireyin performansını düşürebilecek kadar ağır olabilir. Bilişsel olarak dikkat dağınıklığı, unutkanlık, ‘başaramayacağım’ üzere olumsuz iç seslerle birlikte imtihanla ilgili felaket senaryoları geliştirme görülebilir. Duygusal açıdan huzursuzluk, karamsarlık, ağlama isteği ve öfke patlamaları; fizikî olarak ise kalp çarpıntısı, mide bulantısı, terleme, kas gerginliği üzere yansılarla kendini gösterebilir.”
Ebeveynlerin rolü, denetleyici değil destekleyici olmak!
Sınav tasasını artıran en kıymetli dışsal etkenlerden birinin de baskıcı ve çok eleştirel ebeveyn tavırları olduğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Özellikle çocuğun muvaffakiyetini merkeze koyan, sonuç odaklı ve kıyaslayıcı ebeveyn davranışları öğrencide yetersizlik hissini pekiştirir.” dedi.
‘Kardeşin kazandı, sen neden yapamayasın?’, ‘Bu imtihandan yüksek almazsan geleceğin mahvolur’ üzere tabirlerin öğrencinin iç sesine dönüşerek tasanın temel kaynaklarından biri haline gelebileceğini lisana getiren Çevirir, “Araştırmalar, bu tıp eleştirel tavırların öğrencinin kendilik kıymetini sırf muvaffakiyete indirgediğini ve özgüvenini zedelediğini gösteriyor. Bu noktada ebeveynlerin rolü, denetleyici değil destekleyici olmaktır. Öğrencinin sırf akademik muvaffakiyetini değil, uğraşını da takdir etmek, sürece odaklanmak ve şartsız bir kabul sunmak epey kıymetlidir. ‘Ne kadar çalıştığını biliyorum, seninle gurur duyuyorum’ üzere sözler öğrencinin kendini pahalı hissetmesini sağlar. Gerçekçi beklentilerle yaklaşmak, empati göstermek ve imtihanın hayatın sonu olmadığını hatırlatmak ebeveyn dayanağını manalı hale getirir.” açıklamasını yaptı.
Olumlu cümlelerle içsel konuşmaları düzenlemek mümkün…
Sınav derdiyle baş etmek için öğrencilerin uygulayabileceği çeşitli stratejiler bulunduğunu da aktaran Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bunların başında nefes antrenmanları, gevşeme teknikleri ve vücut farkındalığı çalışmaları gelir. Bilhassa 4-7-8 nefes tekniği üzere formüller, korku anında hudut sistemini düzenleyerek bireyin fizikî reaksiyonlarını denetim altına almasına yardımcı olur.” dedi.
Olumsuz fikirleri fark edip yine yapılandırmanın zihinsel dayanıklılığı artıracağını kaydeden Çevirir, şunları söyledi:
“‘Başarısız olacağım’ yerine ‘elimden geleni yapıyorum’ üzere cümlelerle içsel konuşmaları düzenlemek mümkün. Ayrıyeten, imtihan provası yapmak, bilinmezliği azaltarak telaşın yoğunluğunu düşürür. İmtihan anında ise odaklanmayı korumak epey değerli. Öğrencinin sırf çözmekte olduğu soruya yönelmesi, geçmiş ya da geleceğe dair telaşlı niyetlerden uzaklaşmasına yardımcı olur. Fizikî farkındalık, öğrenciyi ana döndürür. Örneğin kalemini tuttuğunu, sandalyesine oturduğunu hissetmek dikkati toparlayabilir. Daha evvel hazırlanan olumlu iç ses cümlelerinin imtihan esnasında hatırlanması da itimat hissini besler.”
Sınav sonucu, bir bireyin kıymetini belirlemez…
Sınav sabahı ise imtihanın kendisi kadar kritik bir kademe olduğunun altını çizen Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Öğrencilerin bu sabah yeni ve alışılmadık besinlerden, çok kafeinden ve toplumsal medya üzere ikazcılardan uzak durmaları önerilir. Zihinsel olarak rahat hissetmeleri için imtihan yerine vaktinde ulaşmak, gevşeme antrenmanları yapmak ve hafif bir kahvaltı tercih etmek kıymetli. İmtihana çok aç ya da çok tok girilmesi dikkat sıkıntılarına neden olabilir.” ihtarında bulundu.
Sınav korkusunun ferdî olduğu kadar ilişkisel boyutlar da taşıyan bir süreç olduğunu hatırlatan Çevirir, “Bu nedenle sadece öğrencinin değil, ailesinin ve etrafının de sürece dahil olması gerekir. Ebeveynlerin destekleyici, anlayışlı ve empatik tavrı; öğrencinin imtihan performansını olduğu kadar, uzun vadeli ruhsal sıhhatini da olumlu tesirler. Unutulmamalıdır ki bir imtihan sonucu, bir bireyin bedelini belirlemez. Öğrencinin yanında durmak, eforunu takdir etmek ve duygusal itimat sunmak, onun hem bugünkü muvaffakiyetini hem de gelecekteki dayanıklılığını inşa edecektir.” diyerek kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
